Nieuwsbrief 12 november 2019

DRN NIEUWS

DRN Netwerkbijeenkomst bij Houweling Group

Ondernemers spreken graag met ondernemers omdat zij dezelfde “taal” spreken. Een principe waaraan het Dutch Romanian Network mede zijn bestaan aan ontleent. Als een netwerkbijeenkomst dan gekoppeld wordt aan een bedrijfsbezoek dan is de belangstelling zo gewekt.
De Houweling Group mag zonder overdrijving een bijzonder familiebedrijf worden genoemd en zeker als Deloitte het in 2019 tot de “Best Managed Company” heeft benoemd.
De Houweling Group is een familie van bedrijven. Hun producten en diensten beschermen het personeel, de planten en de producten van hun afnemers. Ons aanbod op het gebied van verpakkingen, veiligheid, (glas)tuinbouw, re-conditionering, opslag en vervoer biedt de professionele gebruiker de kans om succesvol te ondernemen. De Houweling Group heeft twee Nederlandse vestigingen (Bleiswijk en Apeldoorn), een Belgische vestiging (Aarschot), een Roemeense vestiging(Gurasada) en een Canadese vestiging Houweling-Dutch Plantin(West Lincoln/Ontario). Hoewel verpakkingen de grootste tak vormen kent het productiepakket een grote diversiteit wat het nog interessanter maakt om aan dit event deel te nemen. Zeker omdat het bedrijf geleidt door CEO Marc Houweling graag zijn kennis deelt over het unieke concept van de keten van kunststof recycling en het uiteraard een voorbeeld mag worden genoemd op het terrein van circulaire economie.
Wij kunnen u zeker aanbevelen om hun website eens te bekijken: https://www.houweling.nl/over-ons.
Een en ander zal plaatsvinden in het recent herbouwde hoofdkantoor in Bleiswijk, gelegen aan de Klappolder 104.

DRN delegatie op werkbezoek in Roemenië

Een delegatie bestaande uit de ervaren bestuursleden Ben Jager en Natasja Hart hebben in het korte tijdsbestek van twee dagen onlangs hun  nieuwe voorzitter Geert van de Guchte geïntroduceerd die zich daarbij liet vergezellen van   Henriëtte C. Hoogstad-Bakker die directeur Food & Agri bij de ING is.  Edwin Warmerdam partner bij Mazars Romania mag met recht een pionier worden genoemd en is daarnaast bestuurslid van Nederlands Roemeense Kamer van Koophandel en lid van de Raad van Advies van het Dutch Romanian Network  die de delegatie een helder en actueel overzicht van de Roemeense stand van zaken gaf en wij zullen hem zeker raadplegen over het fiscale klimaat nadat de plannen van het Roemeense overgangskabinet gereed zijn, want het speelt een belangrijke rol bij de Nederlandse investeerders. Wij zijn verheugd dat hij de advieskracht van de DRN voor haar leden wil versterken. Voorts is een bezoek gebracht aan  de Nederlandse Ambassade in Boekarest waar een gesprek plaatsvond met de ambassadeur Roelof van Ees en de landbouwraad Arie Veldman die beiden pas kort geleden op deze post zijn benoemd. Het leek de delegatie wenselijk om de rol van organisaties zoals de DRN en de NRCC in het internationaal economisch verkeer te verduidelijken, dus onder andere als onafhankelijke bemiddelaar tussen overheid en bedrijfsleven. Veelal wordt de rol van de overheid bij de economische bilaterale relaties overschat en de rol van het bedrijfsleven onderschat en het is van belang daarin een zeker evenwicht te brengen c.q. te behouden. In het gesprek realiseerden de aanwezigen zich dat de Nederlandse houding ten opzichte van het al dan niet toetreden tot de Schengenzone de onderlinge verhouding tussen beide landen ernstig heeft geschaad en waarbij het Nederlandse bedrijfsleven zich lijnrecht tegenover de Nederlandse overheid heeft opgesteld.
Bijna vanzelfsprekend vond er ook een gesprek plaats tussen de “zusterorganiasties” NRCC(Nederlands Roemeense Kamer van  Koophandel) en de DRN(Dutch Romanian Network – Roemeens Nederlandse Kamer van Koophandel) en werd bijgepraat over de onderlinge samenwerking. Namens de NRCC namen daaraan deel de voorzitter Tom Leene(CEO Fokker Romania) en de vice voorzitter Serge Offers(CFO Ing Romania). Daarbij kwam ook aan de orde om Roemeense bedrijven die belangstelling hebben voor zaken doen in Nederland op te vangen want op dit moment mag de Roemeense internationale competitiviteit nog niet hoog worden ingeschat.
Last but not least werd ook nog een bezoek gebracht aan Agricover Credit IFN waarbij werd gesproken met Robert Rekkers als general manager. Hij gaf aan dat de Roemeense economie (zoals ook de Europese) wel eens  onder druk zou kunnen komen te staan, maar dat de Roemeense agrisector thans enorm floreert. Samen met de andere tak Agricover Business bedienen zij met een compleet dienstenpakket de agrisector en met hun talrijke kantoren staan zij dichter bij de agrarische ondernemers. Mede om deze reden heeft Agricover onder andere een verbintenis met de ING Romania aangegaan.  Robert Rekkers is de winnaar  van de Romanian Business Award in 2017 en lid van het DRN Comité van Aanbeveling.

Ambassade Nieuws

Viering National Day of Romania

De viering van de National Day zal plaatsvinden op donderdag 28 november a.s. in het Marriot Hotel in Den Haag.
De receptie zal plaatsvinden van 18.30 tot 20.30 uur..
De ‘Nationale Dag’ (Ziua Națională) van Roemenië wordt jaarlijks op 1 december gevierd. Bekend als de ‘Dag van de Unie’ (Ziua Unirii) ter herinnering aan de dag waarop Transsylvanië werd toegevoegd aan het Roemeense koninkrijk (1918).
Op een congres in Alba Iulia (1 december 1918) werd de eenheid van Groot-Roemenië (România Mare) geproclameerd, inclusief Transsylvanië, Boekovina, Maramureș en Banaat.

Sector Logistiek, Transport en Infrastructuur

Constanta en Grampet Group gaan nieuwe alliantie aan via Middle Corridor

De Roemeense Grampet Group – Grup Ferovia Roman en NMSC Kazmortransflot, de nationale zeevervoerder van Kazachstan hebben een Memorandum of Understanding(MoU) getekend met als doel een regelmatige verbinding tussen de havens van Constanta en de haven van Batumi in Georgië.

Let wel een MOU is niet veel meer dan een vrijblijvende intentieverklaring zonder een juridische status of zeggingskracht. Het feit dat er in 2011 al een MoU over strategische samenwerking tussen de havens Constanta en Rotterdam werd ondertekend in het bijzijn van de ministers van beide landen en er sindsdien nauwelijks enige voortgang is geboekt is veel  zeggend. Dus de betekenis van een MoU dient sterk te worden gerelativeerd en zoals ze in Rotterdam plegen te zeggen geen woorden maar daden en strikt genomen is de aanwezigheid van bewindspersonen daarbij niet nodig. Hoopvol is dat deze keer het initiatief is genomen door een particuliere investeerder die meer resultaat gericht is. Het is Gruia Stoica, de voorzitter van GRAMPET Group verbonden met Grup Feroviar Roman (GFR) . GFR één van de  de grootste particuliere spoorwegvervoerders in Roemenië, met een totaal marktaandeel van ongeveer 30% en een strategische positie in belangrijke industrieën zoals olie en gas, bouw of agribusiness.
De Groep is strategisch ontworpen om de hele keten van oplossingen en producten voor railtransport te bestrijken en biedt klanten een geïntegreerde ervaring op het hoogste competentieniveau: goederentreinvervoer, bouw, reparaties en upgrading van rollend materieel, productie van reserveonderdelen, vrachtoverslag, logistieke diensten, evenals innovatieve IT-oplossingen voor spoorwegexploitanten. De Batumi-haven in Georgië heeft een capaciteit van 18 miljoen ton per jaar, 5 terminals en 11 ligplaatsen. Investeringen in de ontwikkeling van de haven bedroegen USD 48 miljoen in de afgelopen 10 jaar.
Constantza Port heeft een overslagcapaciteit van meer dan 100 miljoen ton per jaar en 156 ligplaatsen, terwijl investeringen de afgelopen jaren recordhoogtes hebben bereikt en onlangs nieuwe projecten met een totale waarde van EUR 1 miljard zijn aangekondigd.
In september 2018 trad GRAMPET Group – Grup Feroviar Roman toe tot de Middle Corridor – Trans Caspian International Transport Route, het eerste Europese bedrijf dat deelnam aan het initiatief.

Met een verklaarde doelstelling om de Atlantische Oceaan via de Noordzee te verbinden met de Stille Oceaan, via de Zuid-Chinese Zee, is GRAMPET Group – Grup Feroviar Roman een van de belangrijkste drijfveren voor de ontwikkeling van transportcorridors die Europa en Azië verbinden. 20% van de GFR-transportactiviteiten worden op internationaal niveau uitgevoerd. De exploitant heeft partnerschapsovereenkomsten met transportbedrijven uit 11 staten (Hongarije, Bulgarije, Moldavië, Servië, Tsjechië, Slowakije, Kroatië, Polen, Oostenrijk, Duitsland en Griekenland). Een consortium gevormd door de Grampet Group – Grup Feroviar Roman (GFR), GR Logistics and Terminals LLC (Georgië) en ASCO Logistic CJSC (Azerbeidzjan) zal geregelde verzending tussen de havens van Constanța en Batumi / Poti uitvoeren, na een in Tbilisi ondertekende overeenkomst, de hoofdstad van Georgië. Volgens een persbericht van de Grampet Group betekent de overeenkomst een andere stap waarbij de aangesloten bedrijven van de Middle Corridor – Trans-Caspian International Transport Association samenwerken om de goederenstroom langs deze route te intensiveren, schrijft Agerpres . “Een jaar nadat we lid zijn geworden van de Middle Corridor Association, slagen we erin de Batumi / Poti – Constanţa-verzendroute te activeren, die een zeer belangrijke rol speelt voor de doorvoer van Azië-Europa vracht. Het is praktisch de laatste schakel die ontbreekt in de Middle Corridor-keten. Tegelijkertijd brengt de overeenkomst van Tbilisi ons dichter bij ons verklaarde doel om het eerste goederenvervoer per spoor tussen China en West-Europa in te luiden, met doorvoer door Roemenië, “zei Gruia Stoica, voorzitter van de Grampet Group. Volgens de overeenkomst zal het consortium een ​​schip met een capaciteit van 144 TEU (Twenty-foot Equivalent Unit) of 72 FEU (Forty-foot Equivalent Unit) exploiteren, die driemaal per maand zendingen vervoert.

Tijdens de onlangs gehouden netwerkbijeenkomst bij Damen Shipyards kon de vertegenwoordiger van de Port of Rotterdam International die normaliter strategische samenwerking met andere havens voorstaan niet aangeven in hoeverre de destijds beoogde samenwerking tussen Constanta en Rotterdam weer nieuw leven wordt ingeblazen. Het zal voor de Nederlandse bedrijven gelet op de “hinterland” functie van belang zijn om deze ontwikkelingen te volgen. Het project wordt kortweg Middle Coridor – Trans Caspian International Transport Association genoemd.

Watersector

DRN peilt belangstelling van Nederlandse waterbedrijven voor Roemenië

Gelet op de Roemeense vraag naar kennisoverdracht maar ook naar bedrijven die een en ander uitvoeren verbaast het de DRN dat de  Nederlandse (kleinschalige)waterbedrijven, waar ons land groot in is, nauwelijks activiteiten ontplooien in Roemenië dat slechts op een paar uren vliegen bereikbaar is. De DRN kiest vaak tot een gerichte aanpak via een op te richten Task Force gericht op de waterbedrijven waarin overheden en kennisinstellingen ook participeren, waarbij de    DRN een landgerichte benadering voorstaat. Wellicht dat onderstaande publicatie van de Water Alliance en Wetsus een inspiratie kunnen zijn om eens over de mogelijkheden en kansen in Roemenië na te denken en bij dat denkproces willen wij u graag van dienst zijn. Vandaar deze oproep. Woestijnen rukken op, meren vallen droog en steeds vaker vinden er grote overstromingen plaats. Ook groeit de wereldbevolking, stijgt de  welvaart en groeien de steden. Meer afvalwater vraagt om verwerking en  de vraag naar schoon drinkwater stijgt. De watersector is dus een bedrijfstak met toekomst. Sterker nog, wie praat met Hein Molenkamp, de CEO van Water Alliance, of met Cees Buisman, de wetenschappelijk directeur van Wetsus, weet: de watertechnologie bruist.
De Water Alliance is een samenwerkingsverband tussen overheid, kennisinstellingen en bedrijfsleven. Een netwerk van honderd MKB-bedrijven, gevestigd op de Watercampus in Leeuwarden, die zich richten op de innovatieve watertechnologie. De Watercampus is één van de waterhubs in de wereld, naast hubs in Singapore, Israël en de VS.
Ook Wetsus is hier gevestigd. Wetsus doet al twaalf jaar toepassingsgericht onderzoek naar alles op watergebied. Watertechnologie is volgens Buisman groots in innovatie en in kleinschaligheid. Om aan te geven hoezeer de watersector versnipperd is, meldt hij dat de grootste multinational in de sector een marktaandeel heeft van 6 procent. In de Nederlandse watersector gaat zo’n twee miljard euro om. “Daarmee zijn we wereldwijd de grootste speler.” De sector uit zich in veelzijdigheid. “Iedereen heeft water nodig”, verklaart Buisman. Er is een tekort, een overschot, of de kwaliteit is niet in orde. Vandaar ook de diversiteit aan bedrijven. Bedrijven die elkaar nodig hebben en elkaar op nationaal niveau vinden binnen de Water Alliance en op internationaal vlak binnen Wetsus.
De Nederlandse expertise in de nichemarkten is internationaal zeer gewild. De watertechnologiesector is daarmee niet alleen grensoverschrijdend, maar ook sector overschrijdend. Landbouw en voedselproductie zijn belangrijke partners. “Daar is water essentieel bij elk onderdeel van de keten. Van productie tot consumptie.” Maar ook de industrie, de consument, de natuur… “Water is nu eenmaal overal én overal belangrijk”, stelt Molenkamp van Water Alliance.

Om inzicht te geven in de complexiteit maakt Molenkamp een onderverdeling tussen waterkwantiteit en -kwaliteit. “Bij kwantiteit heb je het over het aanleggen van dijken, het beschermen en ontwikkelen van havens en over het oppompen en winnen van water in droge gebieden, maar ook over het conserveren van water.” Waterkwaliteit heeft te maken met het zuiveren van drink-, proces- en afvalwater. Het mooie aan de  sector, schetst hij verder, is dat er welhaast geen duurzaamheidsbeleid voor nodig is. “Watertechnologie is per definitie duurzaam. In een biobased economy moet nu eenmaal efficiënt met water worden omgesprongen.”Oneindig veel mogelijkheden.

Over waterzuiveringstechnologie gesproken: de hoeveelheid innovaties is schier oneindig. Vraag ernaar bij Buisman en hij is haast niet te stoppen. Hij is lyrisch over rioolwater, dat tegenwoordig zo ver gezuiverd kan worden dat het weer te drinken is. “De Rijn is zeven keer door een Duits toilet geweest voor het Nederland binnenkomt. En in het westen van het land wordt dat water weer gedronken.” Maar het riool is niet alleen afval, het is tegelijkertijd een mijn waaruit hoogwaardige stoffen gewonnen worden. En dan wordt er nog gespeeld met het winnen van energie die vrijkomt tussen zout en zoet water. “Een soort waterbatterij.” Elke niche vergt een specialistische technologie. De campus krijgt duizenden opdrachten per jaar om technologieën te testen en innovaties door te ontwikkelen. Kleinschaligheid is inherent aan deze sector. Deze MKB-bedrijven hebben echter wel degelijk een exportdrive, benadrukt Molenkamp. “En dat is weer goed voor de BV Nederland.”

Automotive Sector

Correlatie tussen het BBP en het marktaandeel van elektrische auto’s in Roemenië

In Europa zijn er meer dan 144.000 oplaadpunten voor elektrische auto’s en minder dan 150 daarvan bevinden zich in Roemenië, volgens een rapport van ACEA(European Automobile Manufacturers Asscociation) de grootste subsidie ​​voor dit type auto . In de EU zijn er grote verschillen tussen oost en west met betrekking tot het marktaandeel van 100% elektrische auto’s, maar er zijn grote verschillen van noord naar zuid. In Roemenië hadden vorig jaar 100% elektrische auto’s slechts 0,5% van de nieuwe automarkt, terwijl in Nederland hun aandeel 8% bedroeg.
De cijfers van ACEA zeggen dat deze enorme discrepanties “uiterst zorgwekkend” zijn, ook al nemen de marktaandelen overal globaal toe. “Bij de overgang naar emissievrije mobiliteit moeten we ervoor zorgen dat geen enkel land achterblijft”, zegt ACEA.

De 100% elektrische auto’s hadden een omzet van 70.000 eenheden in 2014 en bereikten vorig jaar 150.000 eenheden. In dezelfde periode steeg de verkoop van benzineauto’s met meer dan 3 miljoen eenheden en daalde de verkoop van diesel met 1,2 miljoen. De verkoop van plug-in hybrides steeg in vijf jaar van 32.000 eenheden naar 151.000 eenheden.
Zo vertegenwoordigden volledig elektrische auto’s vorig jaar 1% van de verkoop van nieuwe auto’s, maar in verschillende landen ligt het aandeel onder 0,3% – Kroatië, Polen, Griekenland. Zweden (8%), Nederland (6,7%) en Finland (4,7%) zijn de beste. Slechts vier EU-landen hadden vorig jaar een aandeel van meer dan 2,5% op de markt voor elektrische auto’s en de helft van de staten heeft een aandeel van minder dan 1%.
In vijf landen werd driekwart van de in de hele Unie verkochte elektrische auto’s en plug-in hybrides verkocht.
Zoals verwacht is het aandeel van elektriciteit lager in landen met lagere inkomens en culmineert op een Europees niveau in Noorwegen, waar deze auto’s de helft van de markt hebben. Noorwegen is om verschillende redenen echter een speciaal geval.
Uit het rapport blijkt ook dat er eind 2018 bijna 144.000 oplaadpunten voor elektrische auto’s waren, dubbel vergeleken met eind 2015. De meeste punten waren in Nederland, 37.000, Duitsland, 27.000 en Frankrijk, 24.000. In Roemenië waren dat er 125, in Bulgarije 100 en in Griekenland 50. Er moet worden opgemerkt dat het aantal punten in Roemenië sinds begin 2019 zeker met minstens enkele tientallen is toegenomen.
Een interessante indicator betreft de correlatie tussen de oppervlakte van het land en het aantal laadpunten. Nederland is de beste, gevolgd door Duitsland, Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk en Zweden. Roemenië is een van de laatsten, maar het is beter dan Bulgarije, Malta, Griekenland en Cyprus.
Roemenië wordt genoemd als de grootste subsidie ​​in de EU voor 100% elektrische auto’s, maximaal 11.500 euro. Het maximum kan oplopen tot 7.500 euro in Slovenië, 6.000 euro in Frankrijk, Italië en Zweden, maximaal 5.500 euro in Spanje, maximaal 5.000 euro in Ierland, maximaal 4.000 euro in Duitsland en België en maximaal 3.500 euro in het Verenigd Koninkrijk. Vier landen verlenen geen subsidies voor elektriciteit: Polen, Kroatië, Estland en Litouwen.

Sector Telecommunicatie

Roemeense Electrogrup start 5G-ontwikkelingen met een eerste project in Nederland

Electrogrup , een lid van de E-INFRA- groep, kondigt aan dat het is begonnen met de implementatie van een 5G- telecommunicatienetwerk in Nederland , een land met een toppositie in de Speedtest Global Index-ranglijst – 7e wereldwijd qua mobiele internetsnelheid, en het project is een van de eerste 5G-netwerkontwikkelingsinitiatieven op Europees niveau.

“We zijn verheugd om een ​​actieve rol te spelen bij de eerste 5G-projectontwikkelingsinitiatieven op Europees niveau. Een van de meest complexe uitdagingen om de door de nieuwe technologie geopende kansen te activeren, is zoals gewoonlijk de infrastructuur, via de specifieke 5G-netwerken, waarbij een groot aantal antennes en apparatuur in de dekkingsgebieden wordt geïnstalleerd. Er is een grote inzet van middelen vereist, maar de voordelen, vooral voor de economie, zullen aanzienlijk hoger zijn dan die welke worden gegenereerd door de vorige technologische sprong, van 3G naar 4G.

Dit project in Nederland is het eerste van een reeks andere soortgelijke ontwikkelingen die we volgend jaar in Europa zullen lanceren, en we zijn ook klaar voor de ontwikkeling van dergelijke netwerken in Roemenië – we hebben een zeer gunstige lokale context om 5G te worden ook kampioenen ”, zegt Adrian Florea, CEO, Electrogroup .
Het project in Nederland loopt twee jaar – 2020 en 2021 en omvat de installatie van specifieke radioapparatuur 5G in het hele land.
Electrogrup is een van de belangrijkste ontwikkelaars van telecommunicatie-infrastructuur in Roemenië, met een portfolio van meer dan 1.000 mobiele site-installaties, meer dan 3.500 projecten voor installatie van 2G-, 3G-, 4G- en LTE-apparatuur en meer dan 15.000 km glasvezel geïnstalleerd in Roemenië en andere Europese landen, zoals België en Ierland.
Zo blijft Electrogroup zijn strategie voortzetten om diensten en infrastructuur te bieden en te ontwikkelen gericht op de nieuwste technologieën, ten behoeve van de bevolking, na eerder dit jaar ook een speciale divisie te hebben gelanceerd gewijd aan Smart City & IoT-projecten, waarvoor de toepassing van nieuwe 5G-technologieën zal een van de katalysatoren zijn.

5G is de naam van de vijfde generatie technologie voor mobiele netwerken en is de opvolger van de 4G-technologie.
Vanaf 1997 biedt en ondersteunt Electrogrup lange termijn partnerschappen voor infrastructuurprojecten. Het bedrijf levert energie-infrastructuur, telecommunicatie, civiele bouw en slimme stadsdiensten en is een actieve voorstander van de evolutie en groei van de kwaliteit van leven door een moderne en hoogwaardige infrastructuur. Electrogrup SA is onderdeel van E-INFRA, een groep van vijf bedrijven die actief zijn op het gebied van energie- en telecommunicatie-infrastructuur, samen met Netcity Telecom SRL, Direct One SA, Nova Power & Gas SRL en WESEE SRL.

Aanvullende informatie is beschikbaar op www.electrogrup.ro  /  www.e-infra.ro .

IT Sector

IceLake Capital neemt meerderheidsbelang in NetRom

Private equity investeerder IceLake Capital neemt een meerderheidsbelang in de Nederlands-Roemeense softwareontwikkelaar NetRom. De investeringsmaatschappij neemt de aandelen over van een groep ‘informal investors’ van wie het overgrote deel sinds de oprichting in 1999 als aandeelhouder bij NetRom betrokken was. Ook oprichter en CEO Han in ’t Veld en COO Mircea Negrila hebben hun belang in de onderneming uitgebreid. Financiële details zijn niet bekend gemaakt.
NetRom is met een jaaromzet van circa 20 miljoen euro en meer dan 330 ontwikkelaars hoofdzakelijk actief vanuit de Roemeense universiteitsstad Craiova. Daarnaast is softwareontwikkelaar en kennispartner NetRom in Nederland actief met kantoren in Breda en Arnhem. Het bedrijf heeft veel kennis opgebouwd met softwareontwikkeling in specifieke sectoren, zoals onder meer in de telecom-, fintech- en healthcare-sectoren. Onlangs heeft men aan boord van de “Blue Rapsody” in Rotterdam zijn 20 jarig bestaan gevierd.

Actieve partner
Han in ’t Veld, CEO van NetRom: “Met de komst van IceLake Capital hebben we ons niet alleen verzekerd van een sterke investeerder, maar tevens van een actieve partner om de gewenste groei van de onderneming optimaal te borgen en waar mogelijk met gerichte overnames te versterken.” Deze groei zal volgens de topman de komende jaren hoofdzakelijk in het ontwikkelingscentrum van de organisatie in Craiova (Roemenië) plaatsvinden. Zo investeert NetRom de komende jaren meer dan 10 miljoen euro in de bouw van een unieke bedrijfscampus van 30.000 m2 met de meest moderne faciliteiten gericht op een zo optimaal mogelijk leef- en werkklimaat voor de honderden medewerkers in Roemenië, in permanente kennisontwikkeling van de software-ontwikkelaars en in het rekruteren van het beste IT-talent dat jaarlijks afstudeert aan hoog aangeschreven universiteiten. Ook gerichte overnames ter versterking van het hoofdkantoor in Nederland en extra investeringen in de organisatie in Centraal- en Oost-Europa sluit de onderneming niet uit.

IT-talent binden
Bastiaan Hagenouw, partner bij IceLake Capital zegt: “Wat NetRom de afgelopen jaren in Roemenië aan ontwikkelfaciliteiten en rekrutering van IT-talent heeft neergezet en doorlopend ontwikkelt is uniek in Europa. De nieuwe campus is de ruggengraat van het ontwikkelcentrum. Daarmee heeft het bedrijf alles in huis om het ‘neusje van de zalm’ aan IT-talent aan zich te blijven binden. En dat garandeert klanten toegang tot simpelweg de beste ontwikkelaars die op de markt te vinden zijn en die aan hun projecten kunnen werken. We zien er naar uit NetRom te begeleiden bij het realiseren van het enorme groeipotentieel dat hiermee samenhangt.”
IceLake Capital is opgericht in 2018 en investeert in bedrijven in de business services en software sectoren met een EBITDA tussen de €3 en €10 miljoen. De grondleggers hebben een achtergrond in private equity en als ondernemer.Han in ’t Veld is winnaar van de Romanian Business Award en lid van het DRN  Comité van Aanbeveling.

Scheepsbouw Sector

Vakbonden tekenen convenant bouw onderzeeboten in Nederland

De Nederlandse Scheepswerf Damen Schelde, Naval Shipbuilding en de vakbonden hebben op woensdag 9 oktober een convenant ondertekend, waarin afspraken staan voor de bouw van de nieuwe Nederlandse onderzeeboten. Daarbij is vastgelegd dat, onder voorbehoud van specifieke klanteisen, primair voor Nederland wordt gekozen als kennis, ontwikkel en (high-end) productie- en assemblagelocatie voor de onderzeeboten.

Het convenant werd ondertekend door Damen Schelde Naval Shipbuilding en de gezamenlijke vakverenigingen FNV, CNV Vakmensen, De Unie en RMU Werknemers. De gezamenlijke vakverenigingen onderschrijven de brede economische relevantie van dit project, in het kader van directe werkgelegenheid. Ze geven in dit kader steun aan de Nederlandse industriële belangen.
Binnen het convenant wordt gestreefd naar het behoud en de verdere uitbouw van het Nederlandse marinebouwcluster en haar toeleveranciers. Daarbij wordt de werkgelegenheid en inkomenspositie van haar werknemers gewaarborgd. Onder andere door het bieden van een constructieve arbeidsinzet en –samenwerking. Ook wordt gewerkt aan de verbetering van de aansluiting op opleidingen en bedrijfsbehoeftes. Onder andere door de om- en bijscholing van de werknemers. In het kader van de werving van toekomstig technisch personeel en aansluiting bij de opleidingen, worden jaarlijks minimaal tussen de 10 en 20 stageplaatsen en/of leerling plaatsen gecreëerd.

Binnen het Nederlandse marinebouwcluster zijn op dit moment meer dan 2000 mensen werkzaam. Het aantal Nederlandse manjaren, gemoeid met de bouw en instandhouding van de nieuwe onderzeeboten loopt op tot minimaal 15.000. Werkgelegenheid die voor een belangrijk deel ligt in kwetsbare regio’s Zeeland, Twente en de Kop van Noord-Holland.

Voor Damen zal het project naar verwachting 6000 manjaren aan werkgelegenheid opleveren, waarvan ongeveer 3500 manjaren op HBO/WO-niveau en ongeveer 2600 manjaren op MBO/VMBO-niveau. De huidige Walrusklasse is uniek in haar capaciteiten en in Nederland ontworpen, gebouwd en zeer recent nog volledig gemoderniseerd. Met de voorgenomen vervanging van de Walrusklasse is kans om ook de toekomstige state-of-the-art onderzeeboten te ontwerpen en bouwen binnen de Nederlandse maritieme ecosysteem. Daarbij moet helder worden beseft: de Nederlandse marinebouw is een volledige en zelfscheppende industrie die uiterst hoogwaardige marineschepen, van schets tot oplevering, ontwikkelt en bouwt en gedurende de gehele levensduur moderniseert en onderhoudt. Dankzij launching customer schepen voor de Koninklijke Marine, zoals de vervanging van de Walrusklasse onderzeeboten, is het Nederlandse Marinebouwcluster in staat om nieuwe kennis te ontwikkelen. In dit geval in gebalanceerde samenwerking met internationale kennispartner Zweden, die innovatie stimuleert en ondersteunt.

Merkwaardige ontwikkelingen rondom Roemeense scheepsbouw

De inmiddels afgetreden Roemeense Minister Gabriel Les die onder andere tot voor kort verantwoordelijk was voor de Roemeense defensie heeft merkwaardige uitspraken gedaan die betrekking hebben op de tender van de corvettes en fregatten en leverde daarmee, zoals ook anderen, het bewijs dat bij Roemeense overheidsopdrachten de  Nederlandse weigering om Roemenië de toegang tot Schengen nog steeds te ontzeggen, een belangrijke rol speelt bij gunning van opdrachten. Hij gaf letterlijk aan: ‘Nederland blokkeert de toetreding van Roemenië tot Schengen om zijn activiteiten in de haven van Rotterdam niet in gevaar te brengen’.
Damen Shipyards  tekende op 9 oktober  jl. bezwaar aan dat zij in hoger beroep gaan omdat zich onregelmatigheden bij de tender van de corvetten zich hebben voorgedaan en dat impliceert dat de beslissing  van het Tribunaal van Boekarest nog niet definitief is.
Gabriel Leș, de minister van Nationale Defensie, reageerde virulent op het besluit van Damen en beschuldigde een “juridische uitputtingsoorlog” waarbij “buitenlandse entiteiten de strategische veiligheidsbelangen van Roemenië effectief blokkeren”.
De minister ging verder en beschuldigde “het nastreven van winst van bedrijven met obscure belangen” en verklaarde dat het bekend is dat “Nederland de toetreding van Roemenië tot Schengen blokkeert” en dat “te ver ging”. Het is al een bekend feit dat Nederland de toetreding van Roemenië tot Schengen blokkeert om zijn activiteiten in de haven van Rotterdam niet in gevaar te brengen, maar door het programma voor ontwikkeling en modernisering van de Roemeense zeemacht te belemmeren, vertellen we hun dat het te ver is gegaan , ” aldus herhaalt Gabriel Leș het op de pagina van zijn persoonlijke Facebook. Hoewel de toegang tot Schengen niets met de order van de corvetten en fregatten te maken heeft, moet Nederland het zich toch aantrekken. Hakken in het zand zetten schept alleen verliezers en consensus bereiken lijkt ons de boodschap, want de Nederlandse regering mag zichzelf verwijten dat zij contractbreuk hebben gepleegd door twee aparte overeenkomsten(Schengen en het CVM) aan elkaar te koppelen.  Dus graag wat minder dominee en wat meer de koopman zijn, zodat het evenwicht weer wordt hersteld. Want laten we wel wezen als Nederland volkomen onterecht twee verschillende zaken met elkaar verbindt, dan lokken zij daarmee een tegengestelde beweging aan Roemeense zijde uit. Het is politiek onvolwassen gedrag waarvan het bedrijfsleven en haar werknemers de rekening betalen.

Een tweede ontwikkeling is dat de twee concurrenten van Damen Shipyards het Italiaanse Fincantieri en het Franse Naval die beide onafhankelijk van elkaar hadden deelgenomen aan de Roemeense tender.

De Franse minister van Defensie Florence Parly (terug R) en de Italiaanse minister van Defensie Elisabetta Trenta (terug L) kijken als CEO van de Franse marine-groep Herve Guillou (R) en CEO van de Italiaanse scheepsbouwgroep Fincantieri, Giuseppe Bono (L) samenwerking in Parijs op 23 oktober 2018. Een jaar later kondigden de twee bedrijven “Navaris” aan als de naam voor hun joint venture.
De samenwerking werd ondertekend toen nog vastgesteld moest worden wie de order gegund zou worden en deze hebben onlangs de joint venture aangekondigd gebaseerd op de eerdere vorm van samenwerking. De EU zal een ander nog moeten toetsen aan het mededingingsrecht(anti trustwetgeving). Het heeft op z’n minst de schijn dat er bij de tender een onderlinge deal is gesloten.

Eerste expeditiejacht ‘SeaXplorer’ van Amels verlaat de bouwhal

De eerste ‘SeaXplorer’ heeft de bouwhal van Amels in Vlissingen vorige week verlaten. Dit is het eerste expeditiejacht van de SeaXplorer-reeks. De SeaXplorer van 62 meter is op maat ontworpen en gebouwd door jachtbouwer Amels en Damen. Begin 2020 wordt de SeaXplorer overhandigd aan de eigenaar.

SeaXplorer verlaat de bouwhal van Amels in Vlissingen. Foto, John Gauldie van Damen Shipyards

Het op maat gemaakte ontwerp is van het eigen ontwerp team van Damen en de buitenlijnen zijn door Azure Yacht Design ontworpen. De eigenaren hebben voor Carlo Torre van Monaco Yacht Temptation gekozen om het interieurontwerp te maken en het technische team van Fraser om de bouw te begeleiden.Het Polar Class-jacht heeft expeditiefaciliteiten om 30 dagen op zichzelf te kunnen functioneren.

Foto, John Gauldie van Damen Shipyards

Er is een volledig gecertificeerde helideck en helikopterhangar, plus 2 grote tender garages en een duik storage. De stroomopwekking bestaat uit een Siemens BlueDrive-systeem met 3 generatoraggregaten met variabele snelheid en DC-bus. En in combinatie met de elektrische voortstuwingsmotoren en een battery pack heeft het jacht een economische en milieuvriendelijke profiel.

Agri & Food Sector

Roemeense bank financiert grootste landbouwbedrijf in de EU

  De Roemeense staatsbank EximBank en Agricost SA, de beheerder van het landbouwgebied van het Great Braila-eiland dat wordt beschouwd als de grootste geconsolideerde boerderij in Europa, hebben een financieringsovereenkomst gesloten met een totale waarde van 28,8 miljoen euro.
De nieuwe faciliteit is bedoeld om de aanhoudende groei-investeringen van Agricost de komende jaren te ondersteunen. De belangrijkste investeringsprojecten omvatten onder meer de aanschaf van hoogwaardige landbouwmachines en de uitbreiding van het irrigatie-infrastructuursysteem in het zuidelijke deel van het eiland Great Braila.
” Het sluiten van deze overeenkomst met Agricost – een van de topspelers in de landbouw in Roemenië en zelfs Europa – is een stap voorwaarts voor EximBank bij het consolideren van zijn positionering als een belangrijke bron van bedrijfsfinanciering, met als belangrijkste voordeel de mogelijkheid om slimme financiële oplossingen te structureren voor zijn partners. We zijn ervan overtuigd dat dit partnerschap, gebaseerd op het vermogen van EximBank om niet alleen producten en diensten van hoge kwaliteit aan te bieden, maar ook concurrerend op het gebied van prijsstelling en het potentieel van Agricost bij de uitvoering van duurzame projecten met een direct positief effect op micro- en macro-economische niveaus, consistent zal bijdragen aan de consolidatie van de Roemeense agro-business, ”zei Traian Halalai, Executive President van de EximBank.
Agricost is in 2018 overgenomen door de in de Verenigde Arabische Emiraten gevestigde Al Dahra-groep. Al Dahra, een vooraanstaand leider in de agrarische sector, streeft naar maximale opbrengst per hectare, optimalisatie van de landbouw- en verwerkingskosten en uitgebreide ontwikkeling van het land, irrigatiesystemen, landbouwmachines en logistieke infrastructuur via een reeks investeringen die de komende vier jaar gepland zijn.Zijne Excellentie Khadim Al Darei, vice-voorzitter en mede-oprichter van Al Dahra, zei: “ we zijn vastbesloten om te blijven investeren in de agrarische sector in Roemenië, omdat we ervan overtuigd zijn dat we door investeringen in technologie en innovatie de efficiëntie en productiviteit verbeteren en opbrengst maximaliseren. Dergelijke investeringen zullen de Roemeense landbouwers verder ten goede komen, nieuwe banen creëren en de toegang van Roemeense producten tot internationale markten verbeteren, waardoor de stabiliteit op de lange termijn voor de landbouwproductie in Roemenië wordt verbeterd ”.
Het grote eiland Brăila (Insula Mare a Brăilei ) is een eiland aan de rivier de Donau in het district Brăila  Het heeft gemiddeld 57,9 km lengte en 18,6 km breedte, met een totale oppervlakte van 710 km². De twee riviertakken die het scheiden van het vasteland zijn Măcin Branch en Vâlciu Branch.
Het eiland heeft een bewogen geschiedenis. Grenzend aan de Donaudelta waren er een reeks moerassen Brăila Pond genoemd totdat het communistische regime ze drooglegde en dammen bouwde met dwangarbeid van politieke gevangenen en het transformeerde naar een agrarisch gebied. Er waren ” heropvoedingskampen ” in Grădina, Ostrov, Bandoiu, Lunca, Salcia, Stoienești en Strâmba Veche. Het terrein bleek vruchtbaar te zijn en werd uitgeroepen tot een “succes van het communisme in Roemenië”. De dictator Nicolae Ceausescu had een visioen van de Donau-delta voor ogen, waarin produktie centraal stond: alle moerassen  moesten worden drooggemalen om ruimte te scheppen voor grootschalige landbouw en veeteelt. Zo verdween een vijfde deel van de moerassen. Tot 1986 rukten arbeidersbrigades met landbouwmachines uit om dagelijks driehonderd ton riet te snijden en te bundelen, bestemd voor de cellulose-industrie. Het was het Nederlands-Roemeense echtpaar wijlen Leendert en Nadia Pons die ondanks de gevreesde Securitate(Roemeense geheime dienst) met behulp van Unesco deze ontwikkelingen wisten te stoppen. In Nederland maakten zij deel uit van de internationale koepelorganisatie Operations Villages Roumains, waarvan het DRN bestuurslid Ben Jager voorzitter is.

Landbouw is een van de snelst groeiende bedrijfssectoren in Roemenië

De Keysfin-analyse toont aan dat landbouw een winstgevend gebied kan zijn voor Roemeense bedrijven, maar er moet worden vermeld dat deze bedrijven ook profiteren van massale nationale en Europese subsidies. Ondanks de uitdagingen met betrekking tot onvoorspelbare weersomstandigheden of moeilijke toegang tot financiering, van de meer dan 23.500 bedrijven die actief zijn in de agrarische sector, hebben ongeveer 13.600 (58%) winst gemaakt, 7.200 (30,5%) verlies en, de rest registreert break-even in 2018.
Hoewel de totale nettowinst van de sector 4,9 miljard lei bedroeg, 61% hoger dan in 2014, daalde deze ten opzichte van het voorgaande jaar en lag 14% onder het niveau van 2017 wegens klimatologische omstandigheden.
Bovendien wordt de landbouw een steeds stabielere sector, zoals blijkt uit de daling van het aantal faillissementen met 18% in vergelijking met 2017 en met 46% in vergelijking met 2014. In de context van de vertraging van de wereldeconomie voorspellen KeysFin-specialisten voor 2019 een stabilisatie van het aantal faillissementen van bedrijven met een landbouwprofiel in Roemenië op iets meer dan 300.

Net als andere sectoren worden de werkgevers in de landbouw ook geconfronteerd met een gebrek aan werknemers. De afgelopen jaren hebben de versnelling van het migratieproces laten zien, omdat elders  hogere lonen worden betaald en er geen vooruitzichten zijn dat daar verbetering in komt..Er is dus een  groot tekort aan arbeidskrachten in de landbouw en deze vacatures zijn moeilijk te vervullen. Zo daalde de beroepsbevolking in de landbouwsector met 7,4% in vergelijking met 2017 en met 2,8% in vergelijking met 2014, tot 121.400 werknemers.
In deze context, maar ook als gevolg van de beslissingen om het minimumloon te verhogen, zijn de gemiddelde kosten voor een werknemer in de landbouw de afgelopen vijf jaar met 74% gestegen. De groei is 4 keer sneller dan de geregistreerde  arbeidsproductiviteit, een evolutie die moet worden geïnterpreteerd als een risico op middellange termijn, met een impact op het concurrentievermogen. Een ander aandachtspunt is het feit dat meer dan 9.700 landbouwbedrijven (bijna 42%) geen werknemers hadden in 2018, dus eenmansbedrijven zijn.

Als men de Nederlandse situatie beziet, die weliswaar niet één-op-één vergelijkbaar is met de Roemeense situatie komen er steeds meer signalen dat veel landbouwers overwegen om zich in Roemenië te vestigen, waar de situatie op langere termijn meer perspectief lijkt te bieden dan in Nederland. Het was voor de DRN een aanleiding om een aantal jaren geleden een Task Force Agri & Food op te richten om dit proces op een pro actieve wijze te begeleiden en te attenderen op de kansen en de valkuilen.

Agricover pleit voor drastische hervormingen Roemeense landbouw

Op de topbijeenkomst van buitenlandse investeerders georganiseerd door Business Review wees de vice-president van Agricover Florian Ciolacu  en Executive Director van de invloedrijke Romanian Farmers Club op de actuele situatie van de Roemeense landbouwsector.
“Een derde van de boeren in Europa is te vinden in Roemenië vanwege het feit dat er veel kleine boerderijen in ons land zijn. De situatie is ook te zien aan het aantal mensen dat in de landbouw werkt, dat is 5 keer hoger dan in Europa, ”Florin Ciolacu.

De uitdagingen in de landbouw zullen in de toekomst toenemen naarmate de EU veranderingen wil aanbrengen. De EU bevordert dubbele prestaties in de landbouw, wat betekent dat er geen landbouw meer is zonder meer milieubescherming en geen milieustrategie zonder economische voordelen.
Het huidige voorstel van de EU streeft naar een verschuiving van “compliance” naar “performance” en een grotere flexibiliteit en verantwoordelijkheid voor de lidstaten. Dat betekent dat er sterke politieke implicaties zullen zijn wanneer er 27 nationaal landbouwbeleid komt.

“Het Europese voorstel wil het beheer van de diensten van de Commissie vereenvoudigen, maar de taken voor de lidstaten vergroten zonder enige vereenvoudiging voor de boeren”, zegt Ciolacu.
Het niveau van subsidie ​​in Roemenië is hoe dan ook een van de laagste in de EU, en de meeste subsidies gaan naar oude boeren. De situatie is te wijten aan het feit dat slechts 13 procent van de Roemeense boeren jong is (jonger dan 40 jaar), 36 procent is van middelbare leeftijd (40 tot 60 jaar) en de rest is ouder. Dit vraagt ​​om veranderingen in de structuur van boerderijen, waarvoor mogelijk een hervorming nodig is die begint op het niveau van de staat.
Bovendien is de productie ongelijk verdeeld, aangezien een derde van de producenten verantwoordelijk is voor 75 procent van de totale productie. “De Roemeense landbouw heeft hervorming nodig, heeft een plan nodig dat voor meerdere jaren moet worden ontworpen”, zegt Ciolacu, waaruit blijkt dat er een enorme behoefte is aan modernisering.
Het is ook vermeldenswaard dat het budget voor subsidies in de EU zal dalen. Tegen 2022 zal Roemenië 2,7 procent minder geld hebben dan nu. Dat betekent dat het inkomen van boeren zal dalen met een schatting van 14 procent.
“De uitdagingen komen van de globalisering van de markt in de komende 10 jaar en Europa is niet klaar om deze uitdagingen aan te gaan”, zegt Florin Ciolacu.

Sector Cultuur en ondernemerschap

Dirigent Raymond Janssen zet zegetocht voort..

De internationale bekende dirigent Raymond Janssen die tevens producer is, geeft als geen ander inhoud aan het culture ondernemerschap en zonder subsidie overal volle zalen trekt. Uiteraard is die combinatie van factoren niet onopgemerkt gebleven en werd hem reeds in 2013 door de DRN in Wassenaar de Romanian Business Award uitgereikt.

Thans is zijn orkest, koor en solisten afkomstig uit Oekraïne en Roemenië, waaronder de befaamde sopraan Sorina Munteanu die vrijwel bij alle bekende operahuizen in Europa heeft opgetreden, zoals ook in Verenigde Staten. Thans biedt hij het Nederlandse muziekminnend publiek maar liefst drie concertreeksen aan die volledig verschillen.

Dat is op eerste plaats wederom het overweldigende Carmina Burana. In zekere zin door zijn oorsprong mag het ook een muzikaal epos worden genoemd. Er is geen enkele klassieke compositie uit de 20ste eeuw die zo hoog op de hitlijsten heeft gestaan als de Carmina Burana. Producers gingen veelvuldig aan de haal met het ‘O Fortuna’ en brachten deze markante muziek naar de pop.

Een groots opgezet spektakelwerk voor groot koor, solisten en orkest, doorspekt met pulserende ritmes en een doorgaande drive, die soms zelfs barbaars genoemd mag worden. Deze concerten worden door het hele land uitgevoerd van 8 november tot en met 24 november en zijn geheel uitverkocht.

Vervolgens volgt er een tweede concertreeks van de bekende Star Wars Suites, waarvoor alleen nog in Amsterdam(Concertgebouw) op 21 november en in Rotterdam(Doelen) op 25 november plaatsen beschikbaar zijn. The Star Wars Suites is een groots en meeslepend muzikaal spektakel dat nooit eerder live in Nederland opgevoerd is. Niet voor niets zijn de fenomenale partituur en de soundtracks van Star Wars uitgeroepen tot ‘beste filmmuziek aller tijden’. De muziek is gecomponeerd door John Williams en spreken zowel liefhebbers van klassieke muziek als fans van de films aan. De Star Wars films behoren tot de grootste kassuccessen van de 20ste eeuw. Het is Williams gelukt om de adembenemende beelden op een indrukwekkende manier muzikaal te begeleiden. Het succes van Star Wars motiveerde hem om de filmmuziek ook live aan een groot en wereldwijd publiek te presenteren.

De laatste concertreeks genaamd Tango Argentino is uniek en daarmee aandachttrekkend. Tango Argentino verwierf in één keer landelijke bekendheid door de uitvoering van ‘Adios Nonino’ tijdens het huwelijk van Willem Alexander en Maxima. Piazzolla creëerde een bijzondere versie van de Tango en wisselt ritmisch en passioneel geweld af met gevoelens van weemoed uit de straten van Buenos Aires. Tijdens de voorstelling ‘Tango Argentino’ brengen 25 top musici van het ‘International Symphony Orchestra’ onder leiding van dirigent Raymond Janssen het publiek in vervoering met de meest intense Tango’s en in het bijzonder die van Piazzolla. Ervaar de sensualiteit, passie en melancholie van Zuid-Amerika tijdens deze unieke concertreeks in Nederland. Omdat dirigent in het verleden geen onbekende was in Zuid-Amerika is hij wel de meest aangewezen persoon om het orkest en koor de juiste toon te laten treffen.
Voor deze concertreeks zijn nog plaatsen beschikbaar in de Basiliek van Oudenbosch( 7 december), Concertgebouw Amsterdam(8 december) en De Doelen in Rotterdam(9 december).

Voor informatie en kaarten zie: https://cadenza-productions.nl/starwarssuite2019/ of https://cadenza-productions.nl/tango-argentino/

Financiële ontwikkelingen

ING Bank Romania waarschuwt voor overschrijding begrotingstekort

Zoals bekend mag worden veronderstelt is de socialistische regering(PSD) onlangs ten val gebracht naar het laat aanzien zal er een overgangsregering worden benoemd die bestaat uit vertegenwoordigers van de liberale partij(met een christendemocratische signatuur). Het zal een minderheidsregering worden die daardoor de steun nodig heeft van andere partijen. Deze nog te vormen regering confirmeert zich dan aan de reguliere parlementsverkiezingen in december 2020. Deze maand vinden er de presidentverkiezingen plaats die hoogstwaarschijnlijk door de liberale president Klaus Johannis zullen worden gewonnen. Indien de president en premier van een semi-presidentiële republiek tot dezelfde partij behoren(zie ook Frankrijk) kan dat een positieve invloed op het beleid hebben. Iets waar het de vorige regering aan ontbrak.
Juist in deze overgangsfase laat de ING een waarschuwend geluid horen over de overschrijding van het begrotingstekort van 3% dat door de EU is vastgesteld. Overigens ter relativering het komt ook in andere lidstaten voor. Duidelijk is dat onder het bewind van de socialistische partij een versnelde verslechtering van de overheidsfinanciën is ontstaan en daarmee het dieptepunt van 2010 heeft bereikt.

Het begrotingstekort zal dit jaar 3,4% van het bbp bereiken, boven de in de EU toegelaten limiet van 3%, schatten de economen van ING Bank in.. De reden voor deze verslechtering is dat het tempo van de omzetgroei de stijging van de uitgaven niet heeft kunnen bijbenen. De huidige interim-regering heeft geen motivatie en kracht om het tekort binnen de limiet van 3% te houden, en trekt de aandacht van economen. Onlangs zei premier-kandidaat Ludovic Orban dat volgens de gegevens over de uitvoering van de begroting na 9 maanden, de toekomstige regering zich niet kan committeren om de doelstelling van het begrotingstekort op 3% te kunnen handhaven.  In het regeringsprogramma dat aan het parlement is voorgelegd, voorziet PNL voor het einde van het fiscale jaar voor Nadat het tekort in september 2,62% bereikte, lijkt het houden van het tekort voor 2019 onder 3% van het bbp een bijna onmogelijke missie, ongeacht de overheid.

De verslechtering van de overheidsfinanciën lijkt in de tweede helft van het jaar te zijn versneld. Bovendien geven de gegevens niet noodzakelijk aan dat achter deze evolutie een recentelijk goedgekeurde maatregel zou liggen (bijvoorbeeld de verhoging van de pensioenen met 15% in september), maar eerder een toename van het verschil tussen de evolutie van het inkomen en de gestegen inkomsten met 11,6% , lijken de uitgaven steeds moeilijker te beheersen, met een stijging van 15,3%, met als oorzaak veel hogere salariskosten (+ 20,1%) en sociale bijstand ( + 11,1%), en dit terwijl kapitaaluitgaven (investeringen) slechts 1,4% van het BBP bedragen “,volgens een nota aan analisten en beleggers van de economen ING Bank Roemenië. Het niveau van 2,62% van het tekort van september maakt de doelstelling van de (gevallen) regering van 2,76% onrealistisch, zeggen ze. “We hebben lang de schatting gehandhaafd dat het tekort aan het einde van het jaar 3% van het BBP zal bedragen, op basis van de vastberadenheid van de regering in dit opzicht, zoals gezien in de afgelopen jaren. Het lijkt dit jaar niet langer het geval te zijn, Omdat de huidige interim-regering mogelijk minder gemotiveerd en in staat is om het tekort beperkt te houden en een nieuwe regering geen tijd heeft om de begrotingssituatie te verhelpen, verhogen we uiteindelijk onze tekortdoelstelling tot 3,4% “, staat in de notitie ING Bank. Bankeconomen zeggen dat de situatie in de afgelopen jaren werd gered door de nominale bbp-groei, die een groot deel van de budgettaire ontsporing compenseerde, evenals de controle op de uitgaven tegen het einde van het jaar. De economie heeft het tot nu toe goed gedaan, maar er beginnen tekenen van “vermoeidheid” te verschijnen. De industrie vertoont tekenen van krimp en vertrouwensindicatoren wijzen op een langdurige zwakkere evolutie. Aan de andere kant blijft het consumentenvertrouwen hoog, zelfs dicht bij historische hoogtepunten, die dingen in beweging moeten houden in de economie. De verkiezingscontext zal echter de sterke loonontwikkeling, althans in de publieke sector, intact houden, zodat de situatie aan de consumptiezijde op korte termijn waarschijnlijk niet verslechtert. “Concluderend gaat de verslechtering van de overheidsfinanciën door en we verwachten dit jaar dat het tekort meer dan 3% van het bbp zal bedragen. Dit overlapt met een vertraging van de economie als geheel, een tempo dat, hoewel niet alarmerend, via de inkomsten een extra druk zal uitoefenen. We schatten een begrotingstekort van 3,7% volgend jaar in, omdat we verwachten dat de verhoging van de pensioenen met 40% slechts gedeeltelijk zal worden gecompenseerd door andere maatregelen, rekening houdend met het feit dat het een verkiezingsjaar wordt, “zeggen de economen van de bank.

Roemeense Nationale Bank((BNR) waarschuwt voor begrotingstekort

De gouveneur Mugur Isarescu van de Banca Națională a României (BNR) spreekt zijn zorgen uit over een mogelijke verslechtering van het begrotingstekort, maar hoopt dat deze uitblijft.
“We verwachten constructieve besprekingen met het ministerie van Financiën, de nieuwe minister van Financiën en met de nieuwe  regering.

Ook hadden we al overleg met de Fiscale Raad en we hebben ons standpunt niet veranderd. We vertelden ons standpunt zelfs in het Engels aan buitenlandse agentschappen die zich ‘geleidelijk aan moeten passen’. Dus we haasten ons niet om belastingen te verhogen of andere drastische maatregelen te nemen om de economische groei te beïnvloeden, want als we dat zouden doen, zouden we in feite doorgaan met, het procyclische beleid, ”zei Mugur Isarescu, toen hem gevraagd werd of hij zich zorgen  maakt over het effect van de toename van de pensioenen op het begrotingstekort.
Hij zei dat het moeilijk is om uit een procyclisch beleid te komen, maar niet onmogelijk.
(Voorbeeld van een pro-cyclisch beleid is dat de Nederlandse overheid sinds 2002 voortdurend gekozen heeft voor bezuinigingen in een periode dat het conjunctureel slecht ging. Hierdoor zorgde de overheid voor extra slecht draaien van de economie. De overheid versterkt de economische malaise. Dat noemen we een pro-cyclisch beleid.

De overheid heeft voor dit beleid gekozen omdat de overheidsschuld anders te sterk oploopt. Economen zijn sterk verdeeld over de omstandigheden waarin een pro-cyclisch of anti-cyclisch beleid moet worden gevoerd)
Gevraagd naar de volatiliteit van de leu-euro wisselkoers, zei de gouverneur van BNR dat de ontwikkeling van de leu-valuta stabieler is geweest dan de Hongaarse forint (HUF), die met 3 procent bewoog ten opzichte van de leu-valuta, die fluctueerde met 1 procent in de afgelopen maand.
De nieuwe Minister van Financiën Florin Citu verklaarde dat de uitvoering van de begroting tot nu toe zorgwekkend is, en de uitvoering na 10 maanden zal ook een toename van het tekort registreren.
De algemene geconsolideerde begroting sloot de eerste negen maanden van dit jaar af met een tekort dat steeg tot 2,6 procent van het bruto binnenlands product (bbp), respectievelijk 26,97 miljard lei, een cijfer dat een stijging van 6 procent betekent ten opzichte van dezelfde periode van vorig jaar , tonen de gegevens die onlangs zijn gepubliceerd door het Ministerie van Financiën.

Politieke ontwikkelingen

Nieuwe Roemeense interim regering wacht een zware klus

De nieuwe inmiddels geïnstalleerde regering wacht een zware klus. De minderheidsregering bestaande uit liberale(met christendemocratische signatuur) PNL wordt gedoogd c.q. gesteund door de andere voormalige oppositiepartijen en deze vormen een wankele basis, want naast de buitenspel gezette socialistische partij PSD heeft de andere socialistische (oppositie) partij Pro Romania grote interne problemen en daardoor is al afstand ontstaan ten opzichte van de regeringspartij.

Hoewel de officiële verkiezingen pas in december 2020 plaatsvinden, dreigt het gevaar van tussentijdse vervroegde verkiezingen. Over de huidige regering valt nog niet veel te zeggen, behoudens het feit dat twee ervaren bewindslieden zoals de Bogdan Aurescu(Buitenlandse Zaken) en Catalin Predoiu(Justitie) en uiteraard de premier Ludovic Orban daarvan deel uitmaken. Direct na het aantreden zal middels een noodverordening het aantal ministeries van 24 naar 16 worden verminderd met daarop volgend benoemingen van staatssecretarissen.

Het enorme bureaucratische apparaat zal danig worden ingekrompen. Voorts is  meteen de Roemeense EU kandidaat-commissaris voorgesteld Adina Valean en deze is inmiddels aanvaard door Ursula von der Leyen voor de portefeuille transport. Zij heeft een rijke Europese ervaring en invloed en is de echtgenote van de voormalige partijleider Crin Antonescu. Uiteraard moet zij nog de goedkeuring van de commissie krijgen en het Europees parlement. De premier Ludovic Orban staat in het algemeen gesteld goed aangeschreven bij het (Nederlandse) bedrijfsleven en is in die zin ook bij de DRN bekend. Het mag dan ook niet verwonderlijk heten dat de captains of industry hem bestormden met hun wensenlijstjes.
Echter de nieuwe regering wordt wel geconfronteerd  met de erfenis van de vorige regering zoals bijvoorbeeld het overschrijden van het begrotingstekort van 3% en een gecompliceerde herstructurering van het juridisch apparaat. Ook zal de Roemeense belastingdienst(ANAF) worden gereorganiseerd. Geen zaken die je in een handomdraai oplost. Dus het zal doorpakken worden en er is geen tijd voor politieke spelletjes en een minderheidsregering zal voortdurend op zoek naar consensus moeten zijn.

De eerste ronde van de presidentsverkiezingen heeft bij het verschijnen van deze nieuwsbrief  plaatsgevonden(maar nog niet tijdens het schrijven van de nieuwsbrief) lijken een gelopen race voor Klaus Johannis te zijn. In Nederland is het aantal stemlocaties van 4 naar liefst 25 verhoogd. Voor de besluitvorming is het een voordeel dat de president en de premier van dezelfde partij zijn.
Op dit moment voltrekken diverse gebeurtenissen zich in een hoog tempo en het bedrijfsleven en accountancy zullen er op bedacht moeten zijn dat er diverse wetswijzingen aankomen en het fiscale plaatje ook zal veranderen. De Europese Commissie kijkt met een grote aandrang over de schouder mee en het land in deze periode ondersteunen lijkt ons op zijn plaats in plaats van alsmaar te hakketakken op zaken die verbeterd moeten worden.
En voor ons land geldt dat zij de (onrechtmatige) weigering van de toelating tot de Schengenzone onmiddellijk moeten intrekken, want dat heeft diepe sporen in het land nagelaten en de bilaterale verhoudingen ernstig verstoord, al zullen de diplomaten en politici dat trachten af te zwakken. De basis voor de Europese gedachte wordt nog steeds gevormd door onderlinge samenwerking en consensus bereiken. Dus naast elkaar gaan staan als er een probleem opdoemt en samen naar een oplossing zoeken. Niet tegenover elkaar waar de een de ander van alles verwijt en met straffen dreigt als het niet snel wordt opgelost. En de journalist Joris Luyendijk citerend ”Je moet er een positief vergezicht tegenover stellen. Laat je dat na, dan dreigt cynisme”. Een boodschap die politici als Frans Timmermans en Jeroen Dijsselbloem zich mogen aantrekken, want  zij zijn door de internationale (EU)gemeenschap op een zijspoor zijn gezet.

Bijzondere berichten

Brexit Update: EU verleent uitstel t/m 31 januari 2020

De ontwikkelingen rond Brexit volgen elkaar na lange tijd van stilte erg snel op. Hierbij een update van onze Brexit taskforce, bestaande uit Brexit-specialisten van KPMG Meijburg & Co en KPMG. Opname van dit bericht in de DRN Nieuwsbrief is gedaan omdat de problematiek in alle EU lidstaten actueel is.

Wat is nu de huidige status? Het is voor het eerst in drie jaar tijd, dat er in het Britse parlement voor een Brexit-deal werd gestemd. Dit betrof de laatste deal die Boris Johnson onlangs met de Europese Unie (EU) sloot. Helaas voor de Britse regering werd het plan om het hele proces van Brexit in drie dagen door het parlement te loodsen getorpedeerd door datzelfde parlement (322 tegenstemmers en 308 voorstemmers). Het Britse parlement wilde meer tijd om de nieuwe Brexit-deal te bestuderen en om eventuele amendementen op de deal in te dienen.

EU verleent uitstel t/m 31 januari 2020
Gelet op het voorgaande is het onmogelijk geworden voor het Verenigd Koninkrijk (VK) om deze week op 31 oktober de EU te verlaten met een deal. Het tot stand komen van de deal vergt gewoonweg meer tijd. Boris Johnson werd door zijn parlement gedwongen om uitstel aan te vragen bij de EU voor de Brexit. Daarom heeft de EU vandaag (28 oktober 2019) uitstel verleend tot en met 31 januari 2020.
Is er nu op korte termijn een deal?
Dat is allerminst zeker. Er hebben weliswaar 30 Britse parlementsleden  méér voor gestemd, maar nu pas krijgen parlementsleden de kans om amendementen in te dienen. Een aantal van die 30 voorstemmers – voornamelijk uit de oppositie – gaf al reeds aan alleen voor de deal te stemmen als er substantiële wijzigingen in de deal komen.
Vandaag (28 oktober 2019) wordt op initiatief van Boris Johnson nieuwe verkiezingen in het Lagerhuis in stemming gebracht. Voor nieuwe verkiezingen – voorgestelde datum 12 december 2019 – is een tweederde meerderheid nodig. Alleen wanneer oppositiepartij Labour instemt met verkiezingen lijkt deze meerderheid haalbaar.

‘No deal’
Over de consequenties van ‘No deal’ is de laatste tijd voldoende aandacht geweest en hier zullen we kort over zijn. De meest scherpe randjes zijn ondertussen van een ‘No deal’ verwijderd. Toch zal een ‘No deal’ ernstige consequenties hebben en kan dit zowel in het VK als in de EU tot een krimp van de economie leiden. Niet in ieder land evenveel, maar zeker in Nederland zullen de effecten zichtbaar zijn.
Wat betekent deze deal feitelijk en wat gaat er dan op Brexit-dag gebeuren?
Om met dat laatste te beginnen, vooralsnog helemaal niets. Alles blijft namelijk bij het oude, omdat onmiddellijk na de uittreding van het VK een transitiefase in werking treedt die tot 1 januari 2021 duurt. Deze transitiefase kan met maximaal twee jaar verlengd worden tot 1 januari 2023. Deze periode is nodig voor het VK en EU om een nieuw  handelsakkoord te sluiten. Deze transitieperiode was al in de deal opgenomen, die de vorige Britse premier May had gesloten. Deze deal is overigens grotendeels overeind gebleven. Met name op het punt van Noord-Ierland zijn belangrijke wijzigingen opgenomen.
Indien er niet tijdig een overeenkomst wordt gesloten, dan treedt het protocol Ierland/Noord-Ierland in werking. Noord-Ierland behoort dan tot het douanegebied van het VK, maar volgt de regels van de interne markt van de EU (denk daarbij aan alle veterinaire en fytosanitaire maatregelen, CE-markeringen, REACH etc.). Ook de regels rondom btw en accijns blijven van toepassing in Noord-Ierland en het Europese Hof van Justitie blijft in het protocol een rol spelen. Partijen hebben met dit protocol ingestemd, omdat slechts 1% van de handel tussen het VK en de EU via Noord-Ierland verloopt.
Grenscontroles
Om de vier jaar kan het Noord-Ierse parlement bepalen of deze bijzondere status van Noord-Ierland nog nodig is. Als dit protocol niet langer nodig is, dan wordt de verlegde grenscontrole teruggeplaatst naar de Noord-Ierse/Ierse grens. Dit staat niet met zoveel woorden in het protocol, maar lijkt ons de enige conclusie.
Wanneer dit protocol van kracht wordt zullen de grenscontroles in Noord-Ierland plaatsvinden in de zee- of luchthavens en wordt vervolgens bepaald welke douanerechten van toepassing zijn (Britse rechten of de EU-rechten).
EU-douanerechten
Komen de goederen rechtstreeks uit het VK en zijn zij bestemd voor Noord-Ierland, dan volgen er geen douanerechten. Komen de goederen van elders én staat niet vast dat de uiteindelijke bestemming Noord-Ierland is, dan worden de douanerechten, die van toepassing zijn in de EU, door het VK geheven en afgedragen aan Brussel. Blijkt vervolgens achteraf dat de goederen toch in Noord-Ierland blijven, dan worden deze rechten teruggevorderd. Termijnen waarbinnen de mogelijkheid bestaat om de ten onrechte geheven Europese douanerechten terug te vorderen, zijn nog niet bekend. Hoe dit precies allemaal gaat functioneren, wordt ook nog nader uitgewerkt.
Geen toezicht op goederen
Toch alvast een schot voor de boeg. Als goederen eenmaal in het vrije verkeer belanden – en dat geldt zowel voor het VK als voor de EU – dan vindt er op deze goederen geen enkel toezicht meer plaats. Zo kunnen goederen worden doorverkocht zonder dat de douane of welke willekeurige andere instantie daar weet van heeft. Ingevoerde goederen kunnen immers op dezelfde wijze verhandeld worden als goederen die uit Noord-Ierland afkomstig zijn. Goederen kunnen worden doorverkocht en de informatie hierover hoeft niet te worden gedeeld met de overheid. Als hier niet op een of andere manier controle op plaatsvindt, ontstaat er een gat in de buitengrens van de EU.
Vrijhandelsakkoord
Stel het VK heeft een vrijhandelsakkoord gesloten met de Verenigde Staten van Amerika (de vurige wens van de Brexiteers) en de EU heeft  geen vrijhandelsakkoord met de Verenigde Staten. Een standaard chemisch product wordt vervolgens vanuit Amerika naar een afnemer in Noord-Ierland verkocht. De Noord-Ierse afnemer verwerkt dit product in zijn productie. Voor dit product geldt in het Verenigd Koninkrijk als gevolg van het vrijhandelsakkoord met de Verenigde Staten 0% douanerechten, terwijl de EU voor dit product uit de Verenigde Staten 5% heft. Omdat de goederen bestemd zijn voor de Noord-Ierse ondernemer gelden hier de Britse douanerechten van 0%. Na verloop van tijd, bijvoorbeeld een jaar later verkoopt de Noord-Ierse ondernemer het product aan een andere Noord-Ierse ondernemer, die het op zijn beurt weer doorverkoopt aan een afnemer in Ierland of elders in de EU. Hoe kan de EU ervoor zorgen dat de gederfde 5% douanerechten alsnog wordt geheven?
Lastenverzwaring voor Noord-Ierse bedrijven
De enige mogelijkheid die wij voorzien is dat het bedrijfsleven in Noord-Ierland al deze data zelf moet bijhouden: een behoorlijke lastenverzwaring voor het bedrijfsleven daar. Wij vragen ons af of veel ondernemers dit beseffen. Echter, hoe lang moet een product, dat eenduidig bestemd was voor een Noord-Ierse onderneming, in Noord-Ierland verblijven en in het vrije verkeer deelnemen alvorens het zonder belemmeringen naar een onderneming in Ierland kan worden verkocht? Is dat een dag, een maand, een jaar, drie jaar, tien jaar of misschien nooit? Wij hebben vooralsnog geen idee. Dit protocol Ierland/Noord-Ierland gaat zeker tot een lastenverzwaring van het bedrijfsleven in Noord-Ierland leiden. Ook de rest van het VK kan hier last van krijgen. Het VK moet namelijk bij ‘uitvoer’ naar Noord-Ierland het bewijs leveren dat de goederen van oorsprong uit het VK komen om zonder invoerrechten te ‘importeren’ in Noord-Ierland. Ook bij de overheid zal het tot veel extra procedures leiden. Deze lastenverzwaring komt het vestigingsklimaat in Noord-Ierland niet ten goede.
Weer afwachten
De deal die de voormalige Britse premier Theresa May destijds sloot met de EU blijft grotendeels overeind. Boris Johnson heeft de backstop-regeling uit het scheidingsakkoord gehaald. Hij heeft kunnen bedingen dat Noord-Ierland tot de douane-unie van het VK behoort, staat toe dat het Europese Hof van Justitie enige rol van betekenis vervult in Noord-Ierland, zal in Noord-Ierland – zolang nodig – de regels van de interne markt volgen. Hij lijkt hiermee geen contributie te hoeven betalen aan de EU, terwijl landen als Zwitserland en Noorwegen dat wel doen. Het is nu opnieuw afwachten wat van deze Brexit-deal daadwerkelijk tot stand brengt.

De nieuwsbrief van het Dutch Romanian Network wordt met grote zorgvuldigheid samengesteld. Voor een mogelijke onjuistheid en/of onvolledigheid van de hierin verstrekte informatie kan het Dutch Romanian Network geen aansprakelijkheid aanvaarden, evenmin kunnen aan de inhoud van de nieuwsbrief rechten worden ontleend. De artikelen geven niet noodzakelijkerwijs de mening van het bestuur weer.