UIT HET NETWERK

Vernieuwing nieuwsbrief

Als Dutch Romanian Network hebben we gemeend er verstandig aan te doen om de komende tijd een aantal bescheiden vernieuwingen in de nieuwsbrief door te voeren. Dit zal de komende edities zijn beslag gaan krijgen en het leek ons verstandig u hierover op voorhand te informeren.

Als eerste stap zullen we vanaf deze editie regelmatig over het buurland Moldova berichten, waarmee Roemenië nauw verwant is. Daarnaast zullen wij ook aandacht gaan besteden aan de sector toerisme en de thema’s cultuur en geschiedenis.

We hopen dat u deze aanpassingen als een verbetering zult ervaren maar suggesties voor verdere verbetering zijn altijd welkom.

ING Romania, Fast Forward

Voor ING Romania was 2024 een record jaar en de bank hoopt deze stijgende lijn in 2025 voor te zetten. De kredietportefeuille van ING groeide in 2024 met meer dan 14% en de bank hoopt deze trend in 2025 voort te zetten. De activa van het banksysteem zijn de afgelopen 5 jaar met 72% gegroeid.

Mihaela Bîtu, CEO ING Romania:
“Onze roeping is om te innoveren en technologie in te zetten ten behoeve van mensen, en dat zullen we ook in de toekomst blijven doen. In 2024 zijn we erin geslaagd de kredietportefeuille van de bank met ruim 13% te vergroten en we zijn blij dat we er bijna 100.000 nieuwe klanten bij hebben gekregen. Daarmee naderen we de mijlpaal van 1,9 miljoen klanten, zowel particulieren als rechtspersonen. We hopen dat we deze positieve ontwikkeling dit jaar kunnen voortzetten”

De CEO van ING ziet investeringen ook dit jaar als een groeimotor. De toetreding van Roemenië tot het Schengengebied kan de komende jaren gunstige economische effecten met zich meebrengen. Economen schatten deze effecten op ongeveer 1% van het BBP. PNNR en Europese fondsen zullen waarschijnlijk de economische groei stimuleren.

Politieke onzekerheid kan echter bepaalde investeringen vertragen of uitstellen, wat zeker niet wenselijk is. Volgens Mihaela Bîtu is het economische potentieel van het land op de middellange en lange termijn nog steeds erg goed en is Roemenië nog steeds een interessante markt voor bedrijven die geïnteresseerd zijn in nearshoring, oftewel het verplaatsen van hun activiteiten van Azië naar Europa. Het banksysteem is robuust en kan goed omgaan met de volatiliteit en onzekerheden waarmee we in 2025 te maken krijgen, zowel vanuit Roemenië als vanuit de internationale context. “In tegenstelling tot eerdere situaties vertrouwen we op een solide banksysteem en zijn we veel beter voorbereid op uitdagingen, met extreem gezonde liquiditeit en kapitalisatieniveaus”, aldus Bîtu.

In deze context zal 2025 waarschijnlijk ook een positief jaar worden, ook al bracht 2024 al recordwinsten op basis van een aanzienlijke toename van activa en passiva. De resultaten van de banken in 2025 zullen uiteraard afhangen van de macro-economische ontwikkelingen en van de mate waarin de overheidsinstanties erin slagen een goede balans te bewaren tussen economische groei en begrotingsconsolidatie. Dat is geen eenvoudige opgave.

DN Agrar legt ambitieuze investeringsplannen voor aan aandeelhoudersvergadering

Tijdens de aandeelhoudersvergadering die gepland staat voor 25 maart, vraagt DN Agrar de aandeelhouders om in te stemmen met een totaal investeringenpakket ter waarde van 3,4 miljoen euro.

De geplande investeringen omvatten een nieuwe compostfabriek op de boerderij Lacto Agrar, de tweede binnen de groep, en de installatie van zonnepanelen op de daken van de boerderijgebouwen van Apold, Lacto Agrar en Cut (DN AGRAR Service).

Volgens het bedrijf zal de compostfabriek op de boerderij Lacto Agrar een capaciteit hebben van 7.000 ton organische meststof per jaar.

Het project gaat dit jaar van start en moet in het vierde kwartaal van het jaar volledig operationeel zijn. Het betreft een investering van 1,7 miljoen euro, gefinancierd via een banklening. Na voltooiing van het project zal DN AGRAR de productiecapaciteit voor organische meststoffen met nog eens 7.000 ton per jaar uitbreiden. Vanaf 2026 zal de totale jaarlijkse productie dan op 14.000 ton uitkomen.

“Na de start van de werkzaamheden bij onze eerste composteringsunit op Apold Farm, die aanzienlijke belangstelling op de markt genereerde, zijn we verheugd om plannen aan te kondigen uit te breiden door een tweede composteringsunit te installeren op Lacto Agrar Farm. Deze nieuwe eenheid zal naar verwachting in het vierde kwartaal van 2025 volledig operationeel zijn.”, aldus Peter de Boer, Board Member & Strategy en IR Director, DN AGRAR Group.

Wat betreft de installatie van zonnepanelen op de daken van gebouwen op de boerderijen Apold, Lacto Agrar en Cut, gaat het project om een ​​totale investering van ongeveer 1,7 miljoen euro. Deze investering wordt gefinancierd met niet-restitueerbare middelen van het PNRR (60% van de totale waarde, het project beschikt al over alle benodigde goedkeuringen). Het resterende bedrag van 40% wordt gefinancierd via een banklening.

De installatie staat gepland voor Q2/2025. In de tweede fase worden de boerderijen ook uitgerust met opslagbatterijen om de efficiëntie van dit project te verhogen.”Wij verwachten dat we met dit project volledig energieonafhankelijk worden op onze bedrijven Lacto Agrar, Cut en Apold”, aldus Peter de Boer.

DN AGRAR Group is de grootste producent van koemelk in Roemenië. Het bedrijf werd in 2008 opgericht door Jan de Boer en is actief in centraal Transsylvanië, in de provincies Alba, Sibiu en Hunedoara. De belangrijkste activiteiten van DN AGRAR zijn veeteelt, landbouw- en plantenteelt, agrarische dienstverlening, logistiek, transport, toerisme en zakelijke en managementadviesdiensten. Het bedrijf is sinds februari 2022 genoteerd op de effectenbeurs van Boekarest.

Damen, 150 jaar marine scheepsbouw in Vlissingen

Damen Naval viert dit jaar 150 jaar sinds de oprichting van de Koninklijke Maatschappij De Schelde en 25 jaar als Damen Naval, de gespecialiseerde marine-afdeling van Damen Shipyards Group. Damen Naval vindt zijn oorsprong in 1875, toen de Koninklijke Maatschappij De Schelde werd opgericht in Vlissingen. In 2000 begon een nieuw hoofdstuk toen Damen Naval werd opgericht, een onderneming gespecialiseerd in complexe, unieke en innovatieve marineschepen. In 2025 wordt dan ook een dubbel jubileum gevierd: 150 jaar sinds de oprichting van De Schelde en 25 jaar als Damen Naval, de enige Nederlandse Original Equipment Manufacturer (OEM) op het gebied van marinescheepsbouw. In de afgelopen 150 jaar heeft Damen Naval wereldwijd meer dan 420 schepen geleverd.

Terwijl Damen haar 150-jarig jubileum viert, verandert de wereld snel, met toenemende veiligheidsuitdagingen voor Europa en Nederland. Anno 2025 is er een hernieuwd besef van de noodzaak om strijdkrachten en marinevloot te moderniseren en te versterken. In heel Europa zetten landen stappen in deze richting. Daarom is Damen onlangs begonnen met het werken als strategische partner van het Ministerie van Defensie, aan de vernieuwing en vervanging van de vloot van de Koninklijke Nederlandse Marine, waarmee de de  capaciteit van Nederland wordt versterkt en tegelijkertijd wordt bijgedragen aan de broodnodige Europese defensiesamenwerking.

Friesland Campina zet locale activiteiten in de etalage

De Nederlandse groep FrieslandCampina, eigenaar van het merk Napolact, één van de sterkste merken in de Roemeense zuivelsector, wil haar lokale activiteiten verkopen, aldus bronnen bij Ziarul Financiar (ZF).

Napolact was de laatste grote overname van de FrieslandCampina-groep in Roemenië, een transactie die destijds, in 2004, werd gewaardeerd op ruim 10 miljoen dollar.

FrieslandCampina heeft in Roemenië twee productielocaties, in Baciu (district Cluj) en Târgu Mureş. Als het hele bedrijf nu zou worden verkocht, inclusief de twee fabrieken, wordt de opbrengst geschat op ongeveer 60-70 miljoen euro.

Volgens bronnen bij ZF zijn onder andere Sole Mizo, onderdeel van de Hongaarse Bonafarm-groep, en de Franse groep Danone geïnteresseerd in de overname van de zuivelproducent. Danone heeft een productie-eenheid in de hoofdstad, terwijl Sole Mizo alleen import en distributie verzorgt. Achter Sole Mizo staat de Hongaarse miljardair Sandor Csanyi, voorzitter van de bankgroep OTP (onderdeel Banca Transylvania). Op de markt voor melkverwerking is Friesland Campina qua omzet de vijfde speler, na Albalact, Danone, Olympus en Hochland, die allemaal onderdeel zijn van buitenlandse concerns. In 2023 (laatst beschikbare gegevens) realiseerde Friesland Campina Romania een omzet van 564 miljoen lei, een daling van 2% ten opzichte van het voorgaande jaar, volgens gegevens van het Ministerie van Financiën. Het bedrijf rapporteerde ook een verlies van 200.000 lei, vergeleken met een winst van ruim 200.000 lei in 2022. In 2023 telde het bedrijf gemiddeld 491 werknemers.

Volgens de laatste gegevens werkt het bedrijf samen met ruim 1.000 lokale boeren en haalt het dagelijks 300.000 liter melk op. FrieslandCampina Romania is onderdeel van het Nederlandse bedrijf Royal FrieslandCampina, één van de grootste zuivelproducenten ter wereld. FrieslandCampina is op de Roemeense markt aanwezig met de merken Napolact, Campina en Dots en biedt een breed assortiment producten: consumptiemelk, yoghurt, kaas, boter en melksnacks. Napolact is veruit het sterkste merk in het portfolio van de groep in Roemenië. Momenteel is Napolact een van de bestverkopende zuivelmerken, met melk, yoghurt, kaas, boter en andere producten in het assortiment.

Friesland Campina is een van de grootste zuivelcoöperaties ter wereld. In totaal telt de coöperatie ruim 9.400 aangesloten boerenbedrijven en 14.600 boeren in Nederland, België en Duitsland. Grote vraag is waarom FrieslandCampina ervoor kiest haar activiteiten in Roemenië te verkopen. Zodra we daar informatie over hebben, zullen we u informeren.

Heeft u een bijdrage voor de nieuwsbrief?

DRN is een netwerk voor en door ondernemers.
Heeft u nieuws over uw bedrijf dat mogelijk interessant is voor de overige leden van het netwerk, dan horen wij graag van u.
Een eenvoudig mailtje met uw nieuws naar info@dutchromaniannetwork.nl is voldoende. Dan nemen wij contact met u op om eventuele plaatsing van uw nieuws te bespreken.

ECONOMISCH NIEUWS

Aantal nieuwe bedrijven met buitenlands kapitaal neemt af

In 2024 werden in Roemenië 6.084 bedrijven met buitenlands kapitaal opgericht, een daling van 13,21% ten opzichte van het voorgaande jaar, zo blijkt uit gegevens van het Nationaal Handelsregister (ONRC),

De 6.084 nieuwe bedrijven hadden een totaal geplaatst aandelenkapitaal van bijna 18,407 miljoen dollar, een daling van 85,35% vergeleken met het geplaatste kapitaal van de in 2023 geregistreerde bedrijven, dat 125,664 miljoen dollar bedroeg, aldus Agerpres .

Afhankelijk van de werkterreinen werden de meeste registraties geregistreerd in de groothandel en detailhandel, auto- en motorfietsreparatie (30,04% van het totaal), de dienstensector (17,54% van het totaal) en transport, opslag en communicatie. (17,54%).

Eind december 2024 waren er in Roemenië 290.930 bedrijven met een buitenlandse participatie in het aandelenkapitaal. De waarde van het geplaatste kapitaal bedroeg 74,208 miljard dollar.

Het grootste aantal bedrijven met buitenlandse participaties was bij investeerders uit Italië, namelijk 53.743 (geïnvesteerd kapitaal van 3,641 miljard dollar), maar de grootste waarde van het aandelenkapitaal behoort toe aan Nederlandse bedrijven, namelijk 13,231 miljard dollar, verdeeld over 6.221 bedrijven.

Verwachtingen economische ontwikkelingen

Al ruim 13 jaar houdt CFA Society Romania maandelijks een enquête onder haar leden waarin hun (expert) mening wordt gevraagd over de stand van de economie en de verwachte ontwikkelingen voor het komend jaar. Momenteel telt de CFA Romania Association ruim 250 leden, allen houders van de titel Chartered Financial Analyst (CFA) en werkzaam bij toezichthoudende instanties, supranationale instellingen, banken, verzekeringsmaatschappijen, effectenmakelaarskantoren, vermogensbeheerders, pensioenfondsen, de publieke sector, etc, etc. De uitkomsten van de enquête geven daarmee een goede indicator van de verwachtingen van financiële analisten in Roemenië ten aanzien van de economische ontwikkelingen voor het komende jaar.

De enquête bevraagt de financieel analisten over een aantal onderwerpen; het ondernemingsklimaat, de arbeidsmarkt, en de ontwikkeling van het persoonlijk vermogen op economisch niveau.

Daarnaast peilt de enquête de verwachtingen, eveneens voor een tijdshorizon van één jaar, voor het inflatiepercentage, de rentetarieven, de EUR/RON-wisselkoers, de BET-aandelenindex en de wereldwijde macro-economische omstandigheden.

De uitkomsten van de enquête gehouden in de laatste week van februari 2025 zijn nu beschikbaar.

Wat betreft de wisselkoers EUR/RON verwachten alle deelnemers een depreciatie van de leu in de komende 12 maanden. De gemiddelde waarde voor de periode van 6 maanden bedraagt 5,0759 lei voor één euro, terwijl de gemiddelde waarde van de verwachte wisselkoers voor de periode van 12 maanden 5,1595 lei voor één euro bedraagt.

Het verwachte inflatiepercentage voor de periode van 12 maanden (februari 2026) bedraagt gemiddeld 4,97%, vergeleken met het huidige niveau van 4,95%. De financieel analisten verwachten nauwelijks verandering op dit vlak.

Ook zijn de analisten bevraagd over de ontwikkeling van de huizenprijzen in steden. 39% van de deelnemers aan de enquête verwacht dat de prijzen van woningen in steden de komende 12 maanden zullen stagneren, terwijl 45% een stijging en 29% een daling verwacht.

Daarnaast is 62% van de deelnemers van mening dat de huidige prijzen te hoog zijn gewaardeerd, terwijl 33% van mening is dat ze correct zijn gewaardeerd.

De prognose voor het staatsbegrotingstekort voor 2025 bleef op de gemiddelde prognosewaarde van 7,3% van het BBP.

De verwachtingen voor de economische groei in 2025 liggen iets hoger dan het voorgaande jaar, met een gemiddelde waarde van 1,5%. De verwachting is dat de staatsschuld, uitgedrukt als percentage van het BBP, in de komende 12 maanden zal stijgen tot 55%.

“Dit jaar zullen de grootste uitdagingen voor de Roemeense economie het hoge begrotingstekort, de economische groei die onder het potentieel ligt en de inflatie zijn. “De deelnemers aan het onderzoek verwachten dat het begrotingstekort met slechts één procentpunt zal afnemen, dat de economische groei vergelijkbaar zal zijn met die van het voorgaande jaar en dat de huidige inflatie zal stagneren”, aldus Adrian Codirlasu, voorzitter van de CFA Society Romania.

RETAIL SECTOR

Action betreedt Roemeense markt

Action, een discounter met voornamelijk non-foodproducten uit Nederland breidt uit naar Roemenië. De Nederlandse retailer heeft ruim 2.650 winkels in 12 landen, ruim 80.000 medewerkers en een totale jaaromzet van ruim 11 miljard euro in 2023, zo blijkt uit bedrijfsinformatie. De belangrijkste concurrenten voor Action in Roemenië zijn Pepco en Kik.
Action Retail Romania, de Roemeense dochteronderneming van het Nederlandse bedrijf, werft momenteel personeel voor de winkels die het gaat openen in Boekarest en Cluj. Mensen met ervaring in de detailhandel als kassamedewerker, commercieel medewerker of in de fastfoodindustrie krijgen een streepje voor bij het aannemen van personeel, zo blijkt uit door Economica.net geraadpleegde personeelsadvertenties.

Werkgevers bieden een basissalaris vanaf 3.300 lei netto per maand, afhankelijk van ervaring.
De exacte datum voor opening van de winkels is nog niet bekend.

Unilever verplaatst ijsproductie van Bulgarije naar Roemenie

Zeven jaar na de aankoop van de Denny’s-ijsfabriek in Veliko Tarnovo in Bulgarije, sluit de Londense multinational Unilever de fabriek. Het bedrijf gaf geen specifieke redenen op voor de sluiting. Volgens bronnen bij Economica zal de productie naar Roemenië verhuizen, waar Unilever een fabriek heeft in Ploiesti en één in Suceava, terwijl het administratieve deel in Bulgarije blijft.

Het bedrijf vertelde de publicatie Dnevnik dat de productie zal worden overgebracht naar andere fabrieken van de groep. De dichtstbijzijnde bevindt zich in Ploiesti. Unilever heeft ook een ijsfabriek in Suceava, nadat het in 2018 de gehele Betty Ice-fabriek overnam van ondernemer Vasile Armenean, in een door de markt geschatte transactie van 80-100 miljoen euro.
Onlangs maakte het bedrijf voor de fabriek in Suceava een investeringsplan bekend van 4 miljoen euro voor 2024-2025.

“De ontwikkeling van de Suceava-ijsfabriek is onze voortdurende zorg. De reeds gestarte investeringen zullen eind 2025 ongeveer 4 miljoen euro bedragen en hebben tot doel de productielijnen te moderniseren en de eenheid uit te rusten met nieuwe generatie apparatuur om de productiviteit te maximaliseren. Het marktsegment waarin wij opereren is zeer dynamisch en innovatie is een belangrijk ingrediënt. Het vermogen om het productportfolio te diversifiëren en hoge kwaliteitsnormen te handhaven, maakt altijd het verschil, en de lange traditie van de merken die we hier, in Suceava, produceren, bevestigt onze toewijding aan de consument”, verklaarde vorig jaar voor Monitorul de Suceava, George Barbu, directeur van de Betty Ice-fabriek.

Het besluit om de productie van Bulgarije naar een andere markt te verplaatsen is niet de eerste binnen de Unilever-groep. In 2007 stopte de groep bijvoorbeeld met de productie van olie van het merk Kaliakra in Bulgarije en importeert deze nu vanuit zijn fabriek in Roemenië. Volgens onofficiële bronnen heeft het bedrijf, net als vele anderen in het land, moeite met het vinden van gekwalificeerd personeel in Bulgarije. Unilever is sinds 1995 actief op de Roemeense markt. Unilever heeft import-, distributie- en productieactiviteiten in Roemenië, met fabrieken in Suceava (ijs), Ploiești (wasmiddelen en voedsel) en Boekarest (voedsel).

AGRARISCHE SECTOR

Roemenië zou ongeveer 10% van zijn bouwland kunnen verliezen

In de afgelopen 25 jaar heeft Roemenië ruim 1,1 miljoen hectare bouwland ‘verloren’, en de situatie verslechtert jaar na jaar als gevolg van bodemdegradatie door verdroging en woestijnvorming. 2024 was het warmste jaar in de geschiedenis van meteorologische metingen in Roemenië.

Het gebied dat vatbaar is voor degradatie door verdroging en mogelijke woestijnvorming bedraagt ​​251.876,27 hectare met een extreem hoge gevoeligheid en 529.760,71 hectare met een zeer hoge gevoeligheid, volgens informatie van het Ministerie van Landbouw. Met andere woorden: ruim 781.600 hectare dreigt verloren te gaan voor de landbouw. En aangezien Roemenië in totaal ongeveer 8,2 miljoen hectare bouwland heeft, betekent dit dat degradatie 9,5% van het landoppervlak zou kunnen treffen dat boeren regelmatig bewerken in een vruchtwisselingssysteem.
Het akkerbouwareaal van het land is de afgelopen jaren echter gestaag afgenomen.

Wat betreft de situatie van zandgronden, een andere categorie van moeilijke gronden voor het beoefenen van landbouw, zegt MADR dat ze landbouwproductie mogelijk maken, maar dat er alleen betere resultaten kunnen worden behaald als boeren technologieën toepassen die worden aanbevolen door het Research-Development Station voor de teelt van planten op Dăbuleni Sands. Volgens de gegevens van het Ministerie bedraagt ​​het gebied met zandgronden dat risico loopt op winderosie 321.463 hectare.

Het landbouwareaal in Roemenië vertegenwoordigt ongeveer 13,5 miljoen hectare (ha), waarvan 8,2 miljoen hectare bouwland. Woestijnvorming en bodemdegradatie zijn actuele en toenemende bedreigingen op EU-niveau. Terwijl landdegradatie alle EU-landen treft, neemt het risico van woestijnvorming toe, vooral in Zuid-Europa en de aan de Zwarte Zee grenzende gebieden van Bulgarije en Roemenië.

Eerste EU-fondsen voor Roemenië dit jaar: voedselverwerking, kleine boeren en (gevestigde) jonge boeren

De Roemeense minister van Landbouw en Plattelandsontwikkeling, Florin Barbu, schetste in een recente bijeenkomst met Roemeense boerenleiders de geschatte kalender van oproepen voor door de EU gefinancierde projecten voor het eerste deel van 2025.

De projecten die in de komende periode kunnen worden ingediend zijn gericht op de groente- en aardappelsector; voedselverwerking; kleine boerderijen; en boeren die zich als jonge boeren vestigden via projecten die in de vorige programmeringsperiode (2014-2020, inclusief de overgangsperiode van 2021-2022) werden gefinancierd of die zich in de afgelopen 5 jaar als jonge bedrijfsleiders vestigden en die nog steeds jonger zijn dan 45 jaar. Het doel van deze laatste maatregel is de consolidatie van de boerderijen die al door jonge boeren zijn opgericht.
De Europese fondsen zullen zoals gebruikelijk toegankelijk zijn via het Agentschap AFIR – het Agentschap voor Financiering van Investeringen in het Platteland.

Volgens de informatie die aan de boerenorganisaties is verstrekt, worden de volgende fondsen in het eerste kwartaal van 2025 gelanceerd:

DR 16 – Investeringen in de groente- en/of aardappelsector
RD 23 – Investeringen voor de verwerking en marketing van landbouwproducten in voedsel en verwerkte producten.

RD 14 – Investeringen in kleine boerderijen
DR 12 – Investeringen in de consolidatie van bedrijven van jonge en pas gevestigde boeren.

De volgende projectsessies worden naar verwachting in het tweede kwartaal van 2025 gelanceerd
DR 26 – Aanleg van irrigatiesystemen
DR 18 – Investeringen in bloementeelt, medicinale en aromatische planten.

Minister Florin Barbu gaf ook aan dat de maatregel gericht op de aankoop van irrigatieapparatuur in juli 2025 van start moet gaan, met een budget van ongeveer 100 miljoen euro.

Voedselverwerking, de ontwikkeling van de veehouderijsector, verbeterde irrigatie, zijn allemaal topprioriteitsbeleidsonderwerpen van de huidige (en vorige) regering. Ook de generatievernieuwing van de landbouwsector is van groot belang in een vergrijzende samenleving als die van Roemenië, niet alleen vanuit het oogpunt van voedselzekerheid, maar ook om de vitaliteit van plattelandsgebieden te waarborgen.

TOERISTISCHE SECTOR

Toerisme in 2024

Wat waren de favoriete bestemmingen en de top 10 van landen die de meeste toeristen naar Roemenië trokken?

Het toerisme dat in veel landen een bron van inkomsten is in Roemenië nog nauwelijks ontwikkeld te noemen terwijl het land zoveel te bieden heeft.

Het aantal aankomsten in toeristische accomodaties (inclusief appartementen en kamers te huur) bedroeg in 2024 in totaal 14,263 miljoen mensen, een stijging van 4,5% ten opzichte van 2023, zo blijkt uit gegevens van het Nationaal Instituut voor de Statistiek.

Vorig jaar bedroeg het aantal overnachtingen in toeristische accommodaties (inclusief appartementen en kamers te huur) 30,191 miljoen, een stijging van 3,5% ten opzichte van 2023. Het aantal overnachtingen door Roemeense toeristen bedroeg 83,7%, terwijl het aantal overnachtingen door buitenlandse toeristen 16,3% bedroeg.

De gemiddelde verblijfsduur in 2024 bedroeg 2,1 dagen voor zowel Roemeense als buitenlandse toeristen, wat laag is.

De netto bezettingsgraad van toeristische accommodaties bedroeg in 2024 30,9% van het totale aantal toeristische accommodaties (inclusief appartementen en kamers voor verhuur). Dit is een stijging van 0,2 procentpunt ten opzichte van 2023.

Hieronder ziet u de landen die in 2024 de meeste toeristen naar Roemenië trokken.

Per land kwamen de meeste buitenlandse toeristen uit:

Het aantal buitenlandse bezoekers dat Roemenië bezocht, geregistreerd aan de grensovergangen, bedroeg 13,352 miljoen mensen. Wegvervoer was het meest gebruikte vervoermiddel door buitenlandse bezoekers (82,1% van het totale aantal aankomsten gedurende de periode).

Het aantal Roemeense toeristen dat in december 2024 bij de grensovergangen naar het buitenland vertrok, bedroeg 1,007 miljoen mensen. 81% van hen gaf de voorkeur aan wegvervoer en 18,1% gaf de voorkeur aan luchtvervoer

MOLDAVIE

Marktkansen in de tuinbouwsector

De Republiek Moldavië wil haar tuinbouwsector graag verder ontwikkelen en professionaliseren. Naast de steun van andere landen streeft Moldavië er met name naar om te leren van en de banden met Nederlandse publieke en private actoren te versterken.

Eind 2024 kondigde Moldavië het eerste uitgebreide wettelijke kader aan voor de tuinbouwsector. Een hoeksteen van de wet is de oprichting van het Horticulture Office, dat is ontworpen om duurzame groei in de sector te stimuleren door middel van publiek-private samenwerking en de invoering van innovatieve productie- en naoogstpraktijken. Het bestuur van het Horticulture Office bouwt voort op succesvolle voorbeelden zoals het Moldavische National Office of Vine and Wine, maar ook op het voormalige Horticulture Product Board of The Netherlands.

In opdracht van de Nederlandse ambassade in Moldavië en de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) is onderzocht welke kansen er zijn voor Nederlandse bedrijven in de Moldavische tuinbouwsector.

Uit deze verkenningsstudie blijkt dat er vooral mogelijkheden liggen in:

• de hele fruitketen: van teelt en opslag tot handel en distributie;
• de hele groenteketen: vollegrondsteelt, kasproductie en opslag;
• technologie en diensten voor duurzame teelt en waterbeheer;
• kennisoverdracht: trainingen, onderzoek, onderwijs en advies.

De uitkomsten van de studie zullen worden toegelicht tijdens een seminar in het World Horti Centrum in Naaldwijk op 27 maart. De voertaal van het seminar is Engels. De toegang is gratis maar aanmelden verplicht. Ook kan het seminar online worden gevolgd.
Aanmelden kan via deze link.

Als u vragen heeft of meer informatie wilt ontvangen over deze studie en/of de Moldavische groente- en fruitsector, kunt u contact opnemen met het Nederlandse landbouwteam in Roemenië via bkr-lvvn@minbuza.nl.

CULTUUR

Lente – Mărţişor

Op 1 maart begon de lente! In Roemenië wordt deze dag groots gevierd als Mărţişor (Ongeveer uit te spreken als: “Mahrtzi-Shjor”) en wordt ook gezien als begin van het nieuwe (agrarische) jaar.

Tijdens Mărţişor geven mensen elkaar Mărţişoare. Dat zijn rood-wit vervlochten draadjes met een hangertje. Je kunt ze dragen als pols-sieraad, broche of als ketting. Je geeft dit kadootje aan iemand die je aardig of leuk vindt of mensen die een hele belangrijke rol in je leven spelen. Kinderen geven dit bijvoorbeeld aan hun leerkracht of hun grootouders. Volgens de traditie draag je de Mărţişoare totdat de eerste bloesems verschijnen. Daarna gooi je de Mărţişoare niet weg maar bind je deze aan de bloeiende boom of struik. Het is dus belangrijk om de Mărţişoare van milieuvriendelijke materialen te maken.

 Deze traditie is volgens zeggen al in de Romeinse tijd ontstaan. Op 1 maart werd de god Mars aanbeden. Mars was niet alleen de god van oorlog en overwinning maar ook de god van de landbouw en de lente.
De rood-witte vlechtjes hebben een symbolische betekenis. Rood staat voor het bloed oftewel het leven dat weer kan stromen na de koude winter, waarin alles min of meer stilstaat. Wit staat voor het nieuwe begin oftewel nieuwe hoop en overwinning op de winter.

De hangertjes aan de Mărţişoare kunnen allerlei vormen hebben. Wat je vaak ziet zijn natuurlijk vormen uit de natuur zoals bloemen en planten of lieveheersbeestjes maar natuurlijk ook harten en zelfs symbolische sleutels. Als je iemand heel erg leuk vindt, geef je degene een sleutel tot jouw hart.

„BRANCUSI DAG” in ROEMENIË

Op 19 februari werd in Roemenië „Brancusi Dag” gevierd als nationale feestdag ter ere van Constantin Brancusi, een van de meest invloedrijke beeldhouwers van de 20e eeuw en een pionier van het modernisme, ook patriarch van de moderne beeldhouwkunst” genoemd.
Dit jaar is het 145 jaar geleden dat Constantin Brancusi werd geboren in Hobita (Roemenië), op 19 februari 1876. Als gepassioneerd houtsnijder produceerde hij talloze houtsculpturen, vaak met een volkse inslag, en hij sneed vaak prototypes voor werken die later in andere materialen werden uitgevoerd. Hij is het meest bekend om zijn abstracte sculpturen van eivormige hoofden en vliegende vogels.

Misschien wel de meest significante werken van Brâncuși in Roemenië zijn te vinden in Târgu Jiu, waar hij tussen 1937 en 1938 het Monumentale Ensemble van de Helden van de Eerste Wereldoorlog presenteerde. Dit ensemble bestaat uit drie iconische sculpturen die langs een as zijn uitgelijnd die de stad overspant:
• De Eindeloze Zuil – Een symbool van oneindigheid en spirituele verheffing, dit 29,35 meter hoge bedrag is verzameld uit gestapelde ruitvormige modules, die een eeuwige cyclus van bestaan ​​vertegenwoordigen
.• De Poort van de Kus – Een sculpturale poort die liefde en eenheid vertegenwoordigt, gevierd met het motief van gestileerde ogen
• De Tafel van de Stilte – Een ronde tafel omringd door twaalf stenen stoelen, die reflectie en herinnering symboliseren. Dit monumentale ensemble wordt beschouwd als een van Brâncuși’s grootste prestaties, waarbij Roemeense volkstradities worden gecombineerd met modernistische principes om een ​​tijdloos artistiek statement te creëren.

POST CRAIOVA

Een paar weken geleden kregen we een berichtje van Computable: we staan in 2025 weer op plek 6 in de Top 100 van financieel krachtigste Nederlandse IT bedrijven. Vorig jaar stonden we ook op de zesde pleken het jaar daarvoor op plek 11.

Meestal doen dit soort lijstje me niet zoveel in de wetenschap dat de insteek vaak commercieel is en dat bedrijven betalen om hoog te eindigen. In dit geval is hiervan geen sprake. Computable stelt deze lijst geheel objectief samen op basis van criteria zoals omzetgroei, solvabiliteit, ebitda-marge en omzet per medewerker. De omzetgroei, ebitda-marge en solvabiliteit tellen wegen factor drie, terwijl de omzet per medewerker één keer meetelt. De financiële eindscore op de lijst is geïndexeerd ten opzichte van de nummer één. Er is goed over nagedacht.

Het mooie van dit lijstje vind ik niet per se plek zes van NetRom, maar een paar van de andere bedrijven waar we tussen in staan. Bedrijven zoals AFAS, die zoals altijd stijf bovenaan staat. Over AFAS was recentelijk nog meer nieuws; medewerkers werken daar 4 dagen, maar krijgen betaald voor 5 dagen. Wist je ook ze binnenkort maar liefst 30% van hun aandelen aan goede doelen gaan schenken, hetgeen een jaarlijks dividend van 20 miljoen genereert? Petje af! Dat zijn namen op lijstjes waar ik als NetRom heel graag tussen sta.

Een schril contract met de tech-reuzen in de VS die kwispelend hun inclusiviteit en duurzaamheid programma’s terugdraaien omdat er een nieuwe politieke wind waait. Was het allemaal dan toch maar voor de vorm? Het cynische stemmetje in mijn hoofd zegt helaas ‘ja’ op deze vraag.

In de laatste edities van mijn Post Craiova blog ging het vaak over de NetRom campus. Dit is hoogstwaarschijnlijk indirect een van de redenen dat we hoog in dit lijstje van financieel sterke IT bedrijven staan. Naast het feit dat we de 500 FTE grens gepasseerd zijn, is het de hoeksteen van onze filosofie om de medewerker op één te zetten. We bouwen onze campus al 20 jaar langzaam maar gestaag verder uit en alles is in eigen bezit. Dit met als reden dat we zelf ook de zeggenschap hebben om een omgeving te creëren die uitnodigend, stimulerend en inspirerend is voor mensen om te werken. Voor ons is dit essentieel om de basis te leggen voor langdurige relaties.

Financieel gezond zijn is natuurlijk fijn, maar de kern van NetRom draait om ons vermogen om talentvolle engineers niet alleen aan te trekken maar vooral ook voor de lange termijn vast te houden. Voor onze klanten betekent dat stabiliteit, vertrouwen, kwaliteit en zekerheid.

Eigenlijk is dat nog veel belangrijker dan het Computable lijstje.

CN ROMARM SA en het Duitse Rheinmetall gaan een kruitfabriek bouwen in Roemenië.

Het Roemeense bedrijf ROMARM en het Duitse Rheinmetall gaan het project voor de bouw van een kruitfabriek in Roemenië uitvoeren. De Europese Commissie heeft 47 miljoen euro voor deze investering toegewezen onder het ASAP-initiatief (Act in Support of Ammunition Production).

 Vrijdag kondigde de Roemeense minister van Economie, Radu Oprea, op de televisiezender Digi24 aan dat het “het meest effectieve kruit ter wereld” zou zijn. Oprea meldde ook dat het gezamenlijke fabrieksproject in de voorbereidingsfase zit en dat Duitse technici al in Roemenië zijn aangekomen. In een interview met Radio Free Europe liet Oprea weten dat het ministerie bezig is met het voorbereiden van een wet die het proces van het verkrijgen van vergunningen voor de bouw van faciliteiten voor de wapenindustrie zou versnellen.

Zoals Radio Free Europe erkent, is het momenteel onbekend waar de https://defence-industry.eu/rheinmetall-and-romarm-to-build-powder-factory-in-romania/fabriek zich zou kunnen bevinden. Roemenië deelt een grens van 650 km (400 mijl) met Oekraïne en heeft het afgelopen jaar herhaaldelijk Russische dronefragmenten op haar grondgebied zien afdwalen. Het Roemeens grondgebied ligt een paar honderd meter van Oekraïense Donau-havens, frequente Russische doelen. Een mogelijke locatie is Fagaras, aangezien daar in het verleden kruitproductiefaciliteiten waren. De website defenseromania.ro merkte op dat EU-steun een positief teken is in de context van de achteruitgang en degradatie van kruitproductiefaciliteiten in het land na 1990. Roemeense media benadrukken dat Roemenië momenteel gedwongen is om kruit te importeren uit Servië, dat nauwe betrekkingen heeft met Rusland en zich in een politiek instabiele situatie bevindt.

Roemeense bronnen geven geen details over de totale waarde van de investering of de mogelijke tijdlijnen voor de voltooiing ervan. Vrijdag besloot de Europese Commissie 500 miljoen euro toe te wijzen aan Europese wapenbedrijven om de productie van artilleriemunitie te verhogen, die bedoeld is om de eigen voorraden aan te vullen en ook bestemd is voor hulp aan Oekraïne.

Het besluit van de EC is erop gericht om de Europese defensie-industrie in staat te stellen haar productiecapaciteit te verhogen tot 2 miljoen granaten per jaar tegen het einde van 2025. Momenteel worden deze capaciteiten geschat op iets meer dan 1 miljoen per jaar. De EU-fondsen zullen naar verwachting ook extra investeringen van de industrie stimuleren door middel van cofinanciering, wat naar verwachting zal resulteren in een totaal investeringsbedrag van ongeveer 1,4 miljard euro.

Resumerend: het strategische partnerschap tussen CN ROMARM SA en Rheinmetall om een ultramoderne kruitfabriek te bouwen, onderstreept het groeiende belang van Europese samenwerking op het gebied van defensietechnologie en -productie. Het initiatief versterkt niet alleen de militaire capaciteiten, maar toont ook een belangrijke stap richting Europese zelfredzaamheid in munitieproductie.
Hulde aan beide teams voor het pionieren van dit project dat klaar is om nieuwe maatstaven in de industrie te zetten!!

De nieuwsbrief van het Dutch Romanian Network wordt met grote zorgvuldigheid samengesteld. Voor een mogelijke onjuistheid en/of onvolledigheid van de hierin verstrekte informatie kan het Dutch Romanian Network geen aansprakelijkheid aanvaarden, evenmin kunnen aan de inhoud van de nieuwsbrief rechten worden ontleend. De artikelen geven niet noodzakelijkerwijs de mening van het bestuur weer.