Nieuwsbrief 27 augustus 2015
Aanpassing website honorair consulaat generaal
De website www.consulate-romania.nl die gelieerd is met de website van het Dutch Romanian Network is thans beschikbaar in de uitvoering van responsive webdesign en geactualiseerd in verband met gewijzigde wet- en regelgeving die onder andere ook voor Nederlandse werkgevers van belang is. Belangrijk is dat de aanvraag en verstrekking van documenten wordt afgehandeld door de consulaire afdeling van de Roemeense ambassade in Den Haag.
De honorair consuls respectievelijk consul generaal hebben een adviserende taak. Het Hoofd van de Consulaire Sectie wordt soms Kanselier genoemd dan wel beroepsconsul. Op de Roemeense ambassade in Den Haag wordt deze functie vervuld door Ana Vadan. Voor contactgegevens en bijzonderheden zie voornoemde website.
Sector Toerisme
Beroemde Alpenweg Transalpina heropend
Deze spectaculaire alpenweg is thans geheel geasfalteerd en verbindt de plaatsen Novaci en Cebeş met elkaar. De lengte van deze hooggelegen weg op 2145 meter is 148 kilometer lang en men heeft daar een wijdse blik over het berglandschap. Aan deze weg ligt de nieuwe wintersportplaats Rânca op ca.20 km van Novaci. Deze weg wordt in Roemenië ook wel de King’s Highway genoemd. De weg is slechts toegankelijk tussen 07.00 uur en 19.00 omdat vangrails en verlichting ontbreken en het levensgevaarlijk zou zijn om deze ‘s-nachts te berijden, want ook bij daglicht is het af te raden hoge snelheden te ontwikkelen. Voor toeristen is het een unieke ervaring om deze weg te berijden!
TAROM stunt met lage vluchttarieven
De Roemeense luchtvaartmaatschappij TAROM stunt met zeer lage vluchttarieven op de trajecten Amsterdam-Boekarest v.v. en Brussel-Boekarest v.v. Het tarief voor Amsterdam-Boekarest v.v. bedraagt € 145 all-in en voor Brussel-Boekarest v.v. is het bedrag € 119 all-in. Het aantal stoelen voor deze prijzen is beperkt, dus het tijdig boeken en vooraf informeren is aan te bevelen.
Vanaf Amsterdam naar Boekarest zijn tweemaal daags vluchten naar Boekarest en dat geldt eveneens voor vertrek vanaf Brussel echter met de beperking dat er op zondagen één vlucht wordt uitgevoerd. Voor nadere informatie: www.tarom.ro . U kunt ook iedere vlucht reserveren via uw mobiele telefoon: m.tarom.ro
Retailsector
Retailer Profi komt met nieuw concept voor platteland
Het retailbedrijf Profi start met 11 winkels onder de naam Loco een nieuw concept voor de landenlijke gebieden in Roemenië. De winkels verkopen Panticeu en Aghireşu Fabrici gemeenten in Cluj provincie, Matca in Galati provincie, Odobesti (district Vrancea), Balan (Harghita), Tinca (Bihor), Segarcea (Dolj), Miercurea Nirajului (Mures) , Lovrin en Gataia (Timis), en Anina (Caras Severin). De artikelen zijn beter afgestemd op de bewoners van het platteland die vaak voor een deel zelfvoorziend zijn. Nieuw is dat de locale producenten hun eigen groenten en fruit via deze winkel kunnen verkopen. De pas geopende winkels bevinden zich in kleine gemeenten verspreid over het land: Panticeu en Aghireşu Fabrici gemeenten in het district Cluj, Matca in het district Galati, Odobesti (Vrancea district), Balan (Harghita district), Tinca (Bihor district), Segarcea (Dolj district), Miercurea Nirajului (Mures district) , Lovrin en Gataia (Timis district), en Anina (Caras Severin district). Profi was aanvankelijk eigendom van de Delhaize Groep en thans is de eigenaar het Poolse Enterprise Investors(private equity). De retailer wil 100 winkels per jaar openen en het streven is om 500 winkels te hebben omstreeks ultimo 2016.
Groeiende omzet detailhandel leidt tot nieuwe investeringen
Vorig jaar lieten de detailshandelsverkopen een stijging van circa 7% zien en over de eerste vijf maanden in 2015 werd een stijging van 4,3% waargenomen en vrijwel alle indicatoren geven aan dat deze groei zich zal doorzetten en men met hogere cijfers zal eindigen dan in 2014.
De Roemeense vestiging van het het Amerikaanse vastgoedimperium Colliers International constateert dat ook de plannen voor nieuwe winkelvestigingen weer op tafel liggen. Voor nieuwkomers zijn de vestigingen in bestaande winkelcentra die hun aantrekkelijkheid al hebben bewezen het meest voor de hand liggend.
De meest grote omzetstijgingen worden waargenomen in de fashion en foodsector, waar omzetstijgingen van 20% worden behaald. Evenals in Nederland ziet men het consumptiepatroon veranderen. De achter ons liggende financiële crisis heeft de consumenten prijsbewuster gemaakt en de dure merken worden minder gekocht.Ook gaan vooral in de electronicasector de onlineverkopen een steeds grotere rol spelen wat in zekere mate ook steeds meer gaat gelden voor de fashionsector. Winkelcentra krijgen steeds meer een sociaal maatschappelijke functie en het beperkt zich niet tot een gebouw volgestouwd met detailhandel. De ontwikkelingen beperken zich al lang niet meer tot Boekarest en in het hele land ziet men steeds meer luxueuze “malls” volgende Amerikaans model verschijnen.
Automotive sector
Dacia heeft nieuwe marketingstrategie
De Dacia Duster is inmiddels wereldwijd het topmodel waaraan thans speciale uitvoeringen worden toegevoegd. Nieuw is de strategie om modellen op regionale markten af te stemmen, zoals onlangs het pick-up model Duster Oroch voor de Amerikaanse markt is gelanceerd. Opnieuw is een speciaal model gelanceerd en deze keer voor de Oostenrijkse markt die de naam krijgt van Dacia Duster Mountains. Aan de buitenzijde is deze Dusteruitvoering herkenbaar aan het speciale logo.Deze Duster Mountains heeft een zeer beperkte oplage van 100 stuks en een serienummer in het stuurwiel geeft deze bijzondere status aan.De uitvoering is luxe en compleet en is goed door de internationale pers ontvangen. Dacia Duster Mountains is uitgerust met de populaire dieselmotor dCi van 110 4×4 met 109 pk en een variabele vierwielaandrijving. De kleine serie is in Oostenrijk voor de prijs van € 19.990 per direct beschikbaar.
In zekere zin wordt het een eentonig verhaal om de resultaten van de automotive sector weer te geven omdat deze sector – mede door internationale investeringen en omzetresultaten een van de sterkst groeiende sectoren in Roemenië is. Opmerkelijk is dat de Nederlandse toeleveranciers van deze sector zoals bijvoorbeeld verenigd de automotive campus in Helmond hierop nog niet hebben geanticipeerd. De gemiddelde omzet steeg met 4,1%,handel in onderdelen en accesoires met 5,2% en verkoop van motorrijtuigen met 3,8%. Onderhoud en reparatie met 2,7% en verkoop van motoren met 1,7%. Uitgebreide en gedetailleerde cijfers en onderbouwingen kan men raadplegen bij het Roemeense Bureau voor Statistiek, website www.insse.ro
Roemenen die tot voor kort een buitenlandse 2e hands auto kochten lieten deze in Bulgarije registreren, waar de belastingen en autoverzekeringen beduidend lager zijn. Het werd mogelijk gemaakt door het ontbreken van een goede fiscale wetgeving. Thans is een wetsontwerp ingediend waardoor in het buitenland geregisteerde auto slechts 90 dagen in Roemenië mag rijden. De indiener van deze reparatie wetgeving is Ioan Munteanu, parlementslid van de socialistische regeringspartij PSD
Cosmetica sector
Roemeense cosmeticasector in de lift
Volgens de Roemeense kredietbeoordeelaar en onderzoeksinstituut Risco verwachten de cosmeticaproducenten een toenemende groei op groei op de Roemeense cosmeticamarkt; deze toenemende stijging wordt al sinds 2013 waargenomen. Uiteraard zijn in deze cijfers de distributeurs van buitenlandse cosmeticaproducten meegenomen. Qua marktpositie komt Interbrands(distributeur van Kent, Procter&Gable, Kotanyi, Henkel, Nestle Nutrition, Love Plus, Tchibo 3M, Comceh, Mondel en Angelli) op de eerste plaats die een winststijging van ca.2 miljoen euro realiseerden ten opzichte van het voorgaande jaar. De overige producenten(in volgorde van omzetstijging) zijn L’Oreal, Colgate-Palmolive, Beiersdorf, Sarantis, Johnsom Wax, Sepkora Cosmetica. Met een marktaandeel van 30,8% is de Roemeense producent Farmec met zijn topmerk Gerovital de markleider en op het terrein van gezichtsverzorgende producten nauwelijks te evenaren is. Het speciale patent van Prof.Dr.Ana Aslan H1 en H3 die het verouderingsproces sterk afremmen speelt daarbij een belangrijke rol. Merkwaardig is dat deze producten wereldwijd verkrijgbaar zijn, maar niet in Nederland.
Energie sector
Het Roemeense Ministerie van Binnenlandse Zaken heeft haar reservefondsen aanmerkelijk versterkt voor toekomstige aankopen van uranium dioxide. Deze (veiligheids)reserve is bedoeld is bestemd voor de kerncentrale in Cernadova. Deze centrale is de enige in de Europese Unie producucent van uraniumdioxide die benodigd is voor de productie van nucleaire brandstof die een kerncentrale(afhankelijke van het type reactor) in staat stelt om te werken. Roemenië beschikt als een van de weinige Europese landen over uraniumerts in haar bodem.
Sector uurwerkenindustrie
Bij de verzamelaars zal ongetwijfeld het legendarise merk Orex bekend zijn die in de jaren ’70 tot ’90 door Mecanica Fina werden geproduceerd. De aandelen zijn grotendeels in handen van Mol Invest ofwel Sergio Mollo.Eerder dit jaar is het fonds naar de beurs gebracht(Bucharest Stock Exchange) en thans wordt een nieuwe aandelenemissie overwogen. Het lijkt ons een moedige investering op een speciaal en hoogwaardig deel van de maakindustrie in de tijd van smartwatches.
Culturele sector
Het befaamde koor uit Venlo heeft deelgenomen aan het elfde Internationale Opera- en Operettefestival in Timisoara en is daar in de positieve zin van het woord opgevallen en het geheel stond onder leiding van de dirigent Wim Schepers.
Timisoara en de provincie Limburg delen een bijzondere culturele band met elkaar, want de Limburgse dirigent Raymond Janssen dirigeert al ruim zeven jaren het New Romanian Symphony Orchestra & Choir en maakt succesvolle tournee’s in ons land.
Sector gezondheidszorg
Circa 22.000 artsen voeren thans een discussie via Facebook waarbij een staking niet wordt uitgesloten. Reeds decennialang worden artsen in de reguliere gezondheidszorg sterk onderbetaald en het werkte het aannemen van steekpenningen in de hand. Een huisarts verdient in Roemenië minder dan € 400 maandelijks en voor specialisten is het minder dan € 600. Daarnaast eisen de artsen een modernisering van de gezondheidszorg en betere werkomstandigheden. In Roemenië is een laakbare tweedeling in de zorg ontstaan, want alleen de beter gesitueerden en expats kunnen de priveklinieken betalen. In de loop van de tijd hebben al 7000 artsen het land verlaten omdat de overheid geen gehoor gaf aan hun wensen en deze zelfs inperkte door hun als ambtenaren te categoriseren. Bij de Roemeense bevolking is veel sympathie en begrip voor de artsen, want indirect zijn zij ook betrokken bij deze situatie. Het Ministerie van Volksgezondheid beperkte zich tot het aanbieden van 10% salarisverhoging wat als een fooi wordt gezien gelet op deze sterk onderbetaalde beroepsgroep.De komende tijd zal de regering alle zeilen moeten bijzetten om tot een aanvaardbare oplossing te komen.
Financieel-Economische ontwikkelingen
Roemenië aantrekkelijk voor beleggers en investeerders
Volgens Anders Færgemann van Bloomberg(Londen-New York)) is onder de opkomende markten Roemenië aantrekkelijk land om geld te parkeren.Argumenten die daarvoor worden genoemd zijn de groeiende economie en het dalend schuldenniveau en de externe invloeden van de vertragende economische groei in China en de hogere Amerikaanse rente.Het is een goed alternatief voor de kwetsbare kredieten in Azië, Afrika en Latijns-Amerika. Door hem werden vooral dollarobligaties(januari 2024) aangeprezen die een rendement kennen van 3,78% en ter vergelijking is dat in Polen 3,19%. Het BBP groeide in het eerste kwartaal met 4,3% en de regering heeft zich tot doel gesteld om de staatsschuld in 2018 te verlangen tot 37%.
De Amerikaanse vermogensbeheerder Pinebridge Investments heeft zijn belangen in Roemenië reeds verhoogd. Ook zijn de recente rapporten van de internationale kredietbeoordelaars zoals Moody’s, S&P en Fitch positief over Roemenië en hebben hun ratings opwaarts hebben aangepast. Volgens Eurostat hebben Tsjechië, Roemenië en Polen over het eerste halfjaar de hoogste groei in de Europese Unie laten zien met respectievelijk 4,4% voor Tsjechië, Roemenië 3,7% en Polen 3,6%.In Nederland beperkte het zich tot 0,1%. De recente koersdaling op de aandelenbeurzen wordt door vrijwel alle analisten zwaar overdreven gevonden, omdat de economie van China fundamenteel gezond is zoals ook elders de reële economie gezond wordt geacht. Dus de verhoogde volatiliteit op de beurzen zal niets afdoen aan het voornoemde over Roemenië.
Eurostat, het statistisch bureau van de Europese Unie maakte recent de cijfers van de industriële productie van de 28 EU lidstaten bekend en daaruit blijkt dat Roemenië thans de 7e plaats qua groei inneemt. In de Europese Unie daalde in juni de productie met 0,2% en in de Eurozone met 0,4%. De hoogste groei werd in de volgende lidstaten bereikt: Denemarken(4,2%), Nederland (3,9%), Slowakije (1,4%), Finland (1,2%),Tsjechië (1%), Lithouwen (0,7%) en Roemenië, Bulgarije, Spanje en Polen ieder met met 0,6%. De grootste dalingen werden waargenomen in Kroatië(minus 2,9%), Portugal (minus 2,1%) en in Ierland(minus 2%).
Indien men de cijfers vergelijkt met juni 2014 dan steeg de industriële productie in de Europese Unie met 0,7% en de Eurozone met 1,2%.Deze vergelijkende cijfers ten opzichte van 2014 laten voor een aantal landen een ander(meer genuanceerd) beeld zien, want dan wordt de hoogste stijging bereikt door Ierland met 27,6% gevolgd door Denemarken met 7,6% en Litouwen met 6,9%. De meest significante daling werd waargenomen in Griekeland(minus 4,6%), Estland (minus 3,4%) en Nederland (minus 2,4%). Roemenië laat in deze vergelijking dan een groei zien van 3%.
Hoewel de definitieve stemming over de fiscale wijzigingen nog moet plaatsvinden, hebben de belangrijkste partijen overeenstemming bereikt over het meest besproken item en dat is een verlaging van het BTW tarief van 24% naar 20% per 1 januari 2016 en naar 19% in 2017.
De President van de Nationale Bank Mugur Isarescu beoordeelt de huidige economische situatie als uitstekend, maar ook in zekere mate kwetsbaar. Hij geeft aan dat het accent zal moeten liggen op het aantrekken van investeringen en minder op een verhoging van de consumptie. Hij wees vervolgens op het ontbreken van samenhang tussen de loonontwikkeling en productiviteitsverhoging en qua innovatie presteert Roemenië ver onder het Europees gemiddelde. Weliswaar geven de indicatoren van arbeidsmarkt een gezonde situatie aan, maar bij een te sterke loonsverhoging in de private sector, zal dat gevolgd worden door dienovereenkomstige verhogingen in de publieke sector. Op basis van de huidige situatie verwacht Isarescu een negatieve inflatie rondom de jaarwisseling van minus 0,3% en voor 2016 een percentage van (+)0,7%.
Politieke ontwikkelingen
De regering van Victor Orban die sympathiseert met Poetin’s aanpak ten aanzien van in andere landen verblijvende Russische minderheden heeft nu weer eens zijn pijlen via zijn ambassadeur gericht op Roemenië en speelt de kaart van een zeer vergaande autonomie voor de Hongaren in Roemenië. Hetzelfde deed en doet hij in aangrenzende landen Slowakije,Oekraïne en Servië. De Hongaarse provocaties zijn zo hoog opgelopen dat het voor de Roemeensde Minister van Buitenlandse Zaken aanleiding was om de Hongaarse ambassadeur in Roemenië te ontbieden. Deze wilde daarvoor zijn vakantie niet onderbreken en stuurde zijn zaakgelastigde(charge d’affaires) Karoly Zoltan Nagy.
Marko Bela de leider van de Hongaarse minderheidspartij UDMR in Roemenië die als politieke kameleon regelmatig wisselt van de ene coalitie naar de andere, gooide nog eens olie op het vuur door zich achter het Hongaarse beleid in deze aangelegenheid te scharen.
Het lijkt wenselijk dat de EPP/EVD(Europese Cristendemocraten en Conservatieven) waarvan van de partij van Orban lid is(evenals de Roemeense PNL en UDMR, Nederlandse CDA en Duitse CDU/CSU) zijn laakbare ambities intoomt, want niemand heeft belang bij een verdere destabilisering van deze regio.
In Roemenië vinden het laatste jaar veel “fusies” tussen politieke partijen plaats, waarbij het woord fusie moet worden uitgelegd als overname.Om het soepel te laten verlopen wordt in de overgangsfase met co-voorzitters gewerkt. Eerder vond een dergelijke “fusie” plaats van de PDL die is opgegaan in de PNL. Daarna PLR met PC waar als uitzondering op de regel een nieuwe partij werd gevormd onder de naam ALDE. Thans heeft de UNPR de PPDD overgenomen. De UNPR staat bekend als een soort opvangstehuis van politici die elders mislukt of weggestuurd zijn dan wel een strafblad hebben. Kortom, een allegaartje. De UNPR maakt thans deel uit van de regeringscoalitie en staat onder leiding van Gabriel Oprea.
Agrisector
Varkensvleesproducent en verwerker Smithfield, het Amerikaanse bedrijf dat sinds 2013 in Chinese handen is(Shuanghui International), gaat 60 miljoen dollar, of 54 miljoen euro, investeren in Roemenië. Het geld wordt gebruikt om uitbreiding van de Roemeense sector te financieren. Het geld wordt ingezet in alle schakels van de sector, van varkenshouderijen tot slachterijen en verwerkers. ‘Varkensvlees is goed voor de helft van alle eiwitten die in Roemenië worden geconsumeerd. De vraag naar varkensvlees blijft groot, zowel op de binnenlandse markt van Roemenië, als daarbuiten’, verklaarde Dariusz Nowakowski, directeur van Smithfield Europe, tegenover Global Meat News.
De lening van ongeveer 54 miljoen euro wordt versterkt door International Finance Corporation (IFC), een onderdeel van de Wereldbank. Alzbeta Klein, binnen IFC verantwoordelijk voor de agrarische sector, zegt dat ‘IFC investeert in marktleiders die hogere standaarden nastreven, de efficiëntie verbeteren en helpen de wereldwijde voedselzekerheid te verbeteren.’
De prijs van vlees is 10,3 procent gedaald door een verlaging van het btw-tarief.
De plannen van Smithfield om fors te investeren in de Roemeense varkenssector komen op een gunstig moment. De prijzen van varkensvlees zijn namelijk stevig gedaald door een forse verlaging van het btw-tarief op voedingsmiddelen. Het tarief is verlaagd van 24, naar negen procent. De gemiddelde voedselprijzen zijn hierdoor in juni met acht procent gedaald ten opzichte van dezelfde maand in 2014. De prijs van vlees lag 10,3 procent onder het niveau van een jaar eerder. Analisten verwachten dat de prijzen van vlees verder gaan dalen waardoor de vraag toe kan nemen. Smithfield wil hier van profiteren. Recent is ook vanuit de Nederlandse varkenssector voor de Roemeense markt getoond.
Bijzondere berichten
Eind augustus wordt een speciaal en tijdelijk restaurant en theater geopend op 50 meter boven de begane grond. Aan het culiniar gebeuren kunnen 22 gasten deelnemen en uiteraard bijgestaan door drie leden van het bedienend personeel inclusief de twee meesterskoks van het gerenommeerde hotel Hilton Athenee Palace dat onder leiding staat van de Nederland Freek Valk. Het heeft de bijnaam gekregen van “Diner in de hemel”. Tijdens het diner zal tevens een theaterstuk worden opgevoerd. Over de weersomstandigheden wordt niet gesproken, maar we gaan er vanuit dat alle risico’s zijn uitgesloten. Het bijzondere spektakel vindt plaats op het Plein van de Revolutie, dus tegenover het eerder genoemde Hiltonhotel.
Zie voor een impressie: www.dinnerinthesky.ro
Hoewel in Roemenië geen sprake is van terugkeer van de monarchie had de hoogebejaarde Koning Mihai aanvankelijk zijn relatief jonge kleinzoon Nicolae aangewezen als zijn opvolger. Bij deze aanwijzing gaf hij echter aan dat hij voorstander is van de opheffing van de Salische wetgeving. Deze wet maakt vrouwelijke troonopvolging onmogelijk; deze sterk verouderde wet is in alle Europese landen afgeschaft. Thans heeft Koning Mihai de benoeming van Nicolae als zijn opvolger herroepen, waarmee hij dus ook zijn titel als prins en koninklijke hoogheid verliest. Een duidelijke verklaring voor deze maatregel werd niet gegeven en het zal zeker aanleiding geven tot speculaties. Indien in Roemenië de Salische wet wordt afgeschaft, zal dus in de huidige situatie de oudste dochter van Koning Mihai Prinses Margaretha de (potentiële)troonopvolgster zijn. Er zijn (thans)geen berichten dat de Roemeense regering van zins is om de Salische wet af te schaffen. Het is bekend dat de huidige president van de senaat Calin Popescu Tariceanu altijd een voorstander is geweest(en nog is) van een herstel van de monarchie.