Page 10 - ROEMENIE MAGAZINE WINTEREDITIE 2015-2016
P. 10
Kunst & Cultuur
vandaag blijft het gedenkhuis voor de leerlingen en bossen van Şorogari. Binnenin de stulp krijgt men
van de leerlingen van de leerlingen (enzovoort) van enkel dingen te zien die aan Creangă en zijn familie
Creangă, ook zij op hun beurt leraar geworden, een hebben toebehoord: de oven met het keukengerei
verplichte halte. Ze krijgen er een gedreven verhaal van toen, de traditionele wollen tapijten, portretten
van museumbeheerder Valentin Talpalaru te horen. van de schrijver en zijn levensgezellin, maar ook van
Hij vertelt onder meer dat ‘de reus met blauwe ogen’ – zijn boezemvriend Mihai Eminescu en diens vriendin
Creangă was met zijn honderdtwintig kilo 1m80 groot Veronica Micle, zelf dichteres. Er is zowaar de olielamp
– de meest vertaalde Roemeense auteur is, al is hij in te zien die Eminescu daar heeft achtergelaten, nadat
zijn ogen volstrekt onvertaalbaar. Toch vraagt hij een hij een paar seizoenen bij Creangă was ingetrokken.
applaus voor zijn vertaler in het Nederlands, in casu Mijn aandacht gaat vooral uit naar zijn schrijftafel waar
ondergetekende, die dus in diezelfde ogen alleen maar Nică, het schelmse alter ego van Creangă in Amintiri
kan mislukken. Volgens mij hebben de buitenlandse din copilărie (Herinneringen aan mijn kinderjaren),
lezers het echter gemakkelijker dan de Roemenen. tot leven kwam, evenals de onvergetelijke figuren uit
Creangă’s taal is doorspekt met het negentiende- zijn sprookjes. Op de schoorsteen is zelfs een grote
eeuwse dialect uit Moldavië, zodat de hedendaagse klomp zout te zien, precies zo’n klomp als waarmee
Roemeense lezer hem niet kan begrijpen zonder ‘De menselijke domheid’ begint – en opeens begrijp
hulp van een verklarende woordenlijst. ‘Creangă is ik waarom de jonge moeder in dat verhaal de angst
een perfecte vertegenwoordiger van de Roemeense om het hart slaat (meer verklap ik niet).
volksziel,’ verzekert ons zijn stadsgenoot Garabet Naar aanleiding van het honderdste sterfjaar van
Ibrăileanu in Viaţa românească (Het Roemeense leven) de verteller heeft men op 11 juni 1989 links in de
van juni 1910. Maar hij vernauwt vervolgens hoe langer tuin een extra gebouw geopend, waar men over
hoe meer die bepaling: ‘van de Moldavische ziel onder twee verdiepingen leven en werk van Ion Creangă
de Roemenen, van de boerenziel onder de Moldaviërs, documenteert aan de hand van manuscripten, foto’s,
van de ziel van de bergbewoner onder de Moldavische originele uitgaven en vertalingen. Alle levensfasen
boeren.’ Ik denk er niet aan om in het Nederlands op komen aan bod: de leerling, de priester, de leraar en
dezelfde manier in te zoomen en mijn vertaling te de schrijver. Er hangt de ‘Act de vecinică vînzare’, de
larderen met pakweg het dialect van de West-Vlaamse koopakte waaruit blijkt dat Creangă de stulp voor
plattelander (er zijn bij ons geen bergbewoners). Ecaterina Vartic heeft gekocht, die als analfabete
Als vertaler van Creangă’s sprookjes ken ik Talpalaru’s ‘tekent’ met een duimafdruk. Zijn levensgezellin zal
verhaal zo ongeveer wel, dus ga ik het huisje er tot haar dood in 1914 blijven wonen, waarbij we op
bezoeken voor het dringen wordt tussen het foto’s uit 1912 kunnen zien hoe de stulp tot een krot
honderdtal opgekomen scholieren. De stulp waar was vervallen. We kunnen er Creangă’s zoon en diens
Ion Creangă al zijn sprookjes schreef, heeft zelf iets comité alleen maar dankbaar om zijn dat ze dit literaire
van een sprookje. Dat de stulp sinds de dood van pelgrimsoord van de algehele ondergang hebben
zijn bewoner zijn oorspronkelijke constructie heeft gered.
bewaard, ook na consolidatie en renovatie, is op zich Ik vertelde al dat Creangă naar zijn stulp was
al een sprookjeswonder. De woning bestaat uit twee verhuisd nadat hij het klooster Golia was uitgezet.
kamertjes, rechts na de voordeur dat van Ion Creangă, Om een oneervol ontslag als diaken voor te zijn,
links dat van zijn huisgenote Ecaterina Vartic. Achteraan had Creangă zijn soutane naar de metropoliet van
is er de veranda die uitziet op de heuvelige wijngaarden Moldavië teruggestuurd, maar kijk, anderhalve eeuw
10 Roemenië Magazine
