Page 12 - ROEMENIE MAGAZINE WINTER 2014
P. 12
Geschiedenis
CALVARUL ROMÂNIEI bezig was. Op 26 juni kreeg Roemenië een ultimatum, dat op
(DE KRUISWEG VAN ROEMENIË) 27 juni afliep en waarin geëist werd dat Bessarabië en een deel
van Boekowina binnen vier dagen zouden worden ontruimd
De periode van oktober 1939 tot april 1940 wordt de (Boekowina was niet met Hitler afgesproken. Hitler was
schemeroorlog genoemd. Er was oorlog tussen Frankrijk en hierover geïrriteerd, er woonde een grote Duitssprekende
Engeland aan de ene kant en Duitsland aan de andere kant, minderheid).
maar er werd niet of nauwelijks gevochten. Van allerlei kanten Carol ging paniekvoetbal spelen. Hij benoemde een pro
(het Vaticaan, de V.S.) werd bemiddeling aangeboden, ook Duitse minister-president en nam enkele gardisten in de
van Belgisch-Nederlandse kant. Het bemiddelingsvoorstel regering op. Hitler liet echter Rusland zijn gang gaan. Na
was afkomstig van koning Leopold en koningin Wilhelmina twee vergaderingen van de kroonraad werd besloten
en vond in Roemenië veel bijval. Carol riep in telegrammen het ultimatum te aanvaarden. Er volgden een moeizame
Duitsland, Engeland en Frankrijk op dit initiatief te steunen. Roemeense terugtrekking en een directe Russische bezetting.
In de Roemeense kranten werd gewezen op de traditionele Nu waren Hongarije en Bulgarije aan de beurt. Hitler stond
gevoelens van sympathie tussen de dynastieën en volken van welwillend tegenover hun eisen. De onderhandelingen
België en Nederland enerzijds en Roemenië anderzijds. De tussen Roemenië en Hongarije mislukten. Hitler, die rust op
gezant schreef 15 november 1939: ‘Men kan welhaast verklaren de Balkan wilde, greep in. Bij de ‘Weense arbitrage’ van Hitler
dat Nederland sinds langen tijd niet zulk een uitgebreide en (het was meer een dictaat!) kreeg Hongarije grotendeels
prachtige reclame gekregen heeft.’ Het bemiddelingsvoorstel zijn zin, Roemenië verloor een groot deel van Transsylvanië.
liep op niets uit. Op 7 september werd de ‘Vierhoek’ aan Bulgarije afgestaan.
Eind november verzoende Carol zich met het gematigde deel De Roemenen waren verbijsterd dat zonder slag of stoot
van de pro Duitse IJzeren Garde om zo Duitsland gunstig grote delen van hun land waren afgestaan. De positie van
te stemmen. Engeland en Frankrijk hielden de Roemeense Carol was hopeloos geworden. Hij zocht steun bij zijn oude
leveranties aan Duitsland nauwlettend in de gaten en tegenstander generaal Antonescu, die net als alle voormalige
probeerden die leveranties te saboteren door zelf Donau- politieke leiders (Maniu, Brătianu) zijn aftreden noodzakelijk
aken te huren en op te leggen. Het was de tijd van de wildste vond. Alleen Antonescu, integer, kundig, werd in staat geacht
geruchten: het land te leiden. Op vijf september droeg Carol de koninklijke
Volgens de Duitse geheime dienst wilde Engeland op de macht over aan zijn zoon Mihai. Carol vertrok met een speciale
Roemeense graanvelden sprinkhanen droppen in cellofaan trein in gezelschap van Elena Lupescu.
door middel van parachutes. Tot slot volgt hier het oordeel van de historicus Boia over Carol
In zijn regeringsverklaring van één december 1939 hamer- in zijn ‘Capcanele istoriei’ (de valstrikken van de geschiedenis):
de Carol er op dat het verkrijgen van de gebieden door niet ten onrechte, volgens Boia, bestond en bestaat er een
Roemenië na de eerste Wereldoorlog ‘niet een daad negatief beeld van Carol. Hij leek op zijn moeder met wie hij
van grootmoedigheid is geweest, maar een daad van totaal niet kon opschieten. Hij was intelligent, kon goed met
rechtvaardigheid en historische herstelling.’ Roemenië bleef mensen omgaan, was autoritair en kon in woede uitbarsten.
Hongarije, Bulgarije en met name Rusland in de gaten houden. Zijn binnenlandse politiek was rampzalig op één punt na.
Die hadden zich immers nooit definitief bij het verlies van Zijn bevordering van de cultuur blijft waarschijnlijk het enige
grondgebied aan Roemenië neergelegd. Op 9 december viel hoofdstuk zonder schaduw. Hij wilde ‘rege al culturii’ (cultuur-
Rusland Finland aan (was afgesproken in de geheime bijlage koning) zijn en gaf zonder onderscheid steun aan schrijvers,
van het non-agressiepact). Tot vreugde van de Roemenen steunde en soms tegen conservatieve oppositie in, een uitgeverij
bleek de Finse weerstand in deze ‘winteroorlog’ taai. Het en een tijdschrift met een breed samengestelde redactie met
Russische leger bleek zwakker dan gedacht. Ondertussen nam vernieuwende ideeën.
de economische druk van Duitsland toe. Hitler hanteerde de Een laatste opmerking mijnerzijds: het mislukken van de
volgende tactiek: hij liet Hongarije en Bulgarije eisen stellen, buitenlandse politiek en het verlies van grote gebieden
bood vervolgens bemiddeling aan. Als tegenprestatie moest was niet zijn schuld, maar kwam door de internationale
Roemenië dan aan de Duitse eisen voldoen. verwikkelingen. Het was vooral de schuld van het zwakke
optreden tegen Hitler van Engeland en Frankrijk.
Op 22 maart kwam er een einde aan de Russisch-Finse oorlog.
Rusland kreeg gedeeltelijk zijn zin. Rusland begon in de
volgende maanden met de psychologische oorlogvoering
tegen Roemenië. In de eerder genoemde bijlage van het non-
agressiepact was aan Rusland behalve een deel van Polen,
een deel van Finland en de Baltische staten ook Bessarabië
toegezegd. Molotov, de grimmige opvolger van Litwinov,
hield anti-Roemeense toespraken. De nood van de Russisch
sprekende minderheid in Bessarabië werd in de Russische
pers breed uitgemeten. Roemenië kon alleen maar afwachten
en een politiek van strikte neutraliteit voeren.
Op 10 mei 1940 werden Nederland, België en Frankrijk door
Duitsland aangevallen. De snelle nederlaag van Frankrijk
maakte overal diepe indruk, ook op Stalin, die nu haast kreeg.
Hij moest nu snel toeslaan, nu Hitler nog in West-Europa
12 Roemenië Magazine
CALVARUL ROMÂNIEI bezig was. Op 26 juni kreeg Roemenië een ultimatum, dat op
(DE KRUISWEG VAN ROEMENIË) 27 juni afliep en waarin geëist werd dat Bessarabië en een deel
van Boekowina binnen vier dagen zouden worden ontruimd
De periode van oktober 1939 tot april 1940 wordt de (Boekowina was niet met Hitler afgesproken. Hitler was
schemeroorlog genoemd. Er was oorlog tussen Frankrijk en hierover geïrriteerd, er woonde een grote Duitssprekende
Engeland aan de ene kant en Duitsland aan de andere kant, minderheid).
maar er werd niet of nauwelijks gevochten. Van allerlei kanten Carol ging paniekvoetbal spelen. Hij benoemde een pro
(het Vaticaan, de V.S.) werd bemiddeling aangeboden, ook Duitse minister-president en nam enkele gardisten in de
van Belgisch-Nederlandse kant. Het bemiddelingsvoorstel regering op. Hitler liet echter Rusland zijn gang gaan. Na
was afkomstig van koning Leopold en koningin Wilhelmina twee vergaderingen van de kroonraad werd besloten
en vond in Roemenië veel bijval. Carol riep in telegrammen het ultimatum te aanvaarden. Er volgden een moeizame
Duitsland, Engeland en Frankrijk op dit initiatief te steunen. Roemeense terugtrekking en een directe Russische bezetting.
In de Roemeense kranten werd gewezen op de traditionele Nu waren Hongarije en Bulgarije aan de beurt. Hitler stond
gevoelens van sympathie tussen de dynastieën en volken van welwillend tegenover hun eisen. De onderhandelingen
België en Nederland enerzijds en Roemenië anderzijds. De tussen Roemenië en Hongarije mislukten. Hitler, die rust op
gezant schreef 15 november 1939: ‘Men kan welhaast verklaren de Balkan wilde, greep in. Bij de ‘Weense arbitrage’ van Hitler
dat Nederland sinds langen tijd niet zulk een uitgebreide en (het was meer een dictaat!) kreeg Hongarije grotendeels
prachtige reclame gekregen heeft.’ Het bemiddelingsvoorstel zijn zin, Roemenië verloor een groot deel van Transsylvanië.
liep op niets uit. Op 7 september werd de ‘Vierhoek’ aan Bulgarije afgestaan.
Eind november verzoende Carol zich met het gematigde deel De Roemenen waren verbijsterd dat zonder slag of stoot
van de pro Duitse IJzeren Garde om zo Duitsland gunstig grote delen van hun land waren afgestaan. De positie van
te stemmen. Engeland en Frankrijk hielden de Roemeense Carol was hopeloos geworden. Hij zocht steun bij zijn oude
leveranties aan Duitsland nauwlettend in de gaten en tegenstander generaal Antonescu, die net als alle voormalige
probeerden die leveranties te saboteren door zelf Donau- politieke leiders (Maniu, Brătianu) zijn aftreden noodzakelijk
aken te huren en op te leggen. Het was de tijd van de wildste vond. Alleen Antonescu, integer, kundig, werd in staat geacht
geruchten: het land te leiden. Op vijf september droeg Carol de koninklijke
Volgens de Duitse geheime dienst wilde Engeland op de macht over aan zijn zoon Mihai. Carol vertrok met een speciale
Roemeense graanvelden sprinkhanen droppen in cellofaan trein in gezelschap van Elena Lupescu.
door middel van parachutes. Tot slot volgt hier het oordeel van de historicus Boia over Carol
In zijn regeringsverklaring van één december 1939 hamer- in zijn ‘Capcanele istoriei’ (de valstrikken van de geschiedenis):
de Carol er op dat het verkrijgen van de gebieden door niet ten onrechte, volgens Boia, bestond en bestaat er een
Roemenië na de eerste Wereldoorlog ‘niet een daad negatief beeld van Carol. Hij leek op zijn moeder met wie hij
van grootmoedigheid is geweest, maar een daad van totaal niet kon opschieten. Hij was intelligent, kon goed met
rechtvaardigheid en historische herstelling.’ Roemenië bleef mensen omgaan, was autoritair en kon in woede uitbarsten.
Hongarije, Bulgarije en met name Rusland in de gaten houden. Zijn binnenlandse politiek was rampzalig op één punt na.
Die hadden zich immers nooit definitief bij het verlies van Zijn bevordering van de cultuur blijft waarschijnlijk het enige
grondgebied aan Roemenië neergelegd. Op 9 december viel hoofdstuk zonder schaduw. Hij wilde ‘rege al culturii’ (cultuur-
Rusland Finland aan (was afgesproken in de geheime bijlage koning) zijn en gaf zonder onderscheid steun aan schrijvers,
van het non-agressiepact). Tot vreugde van de Roemenen steunde en soms tegen conservatieve oppositie in, een uitgeverij
bleek de Finse weerstand in deze ‘winteroorlog’ taai. Het en een tijdschrift met een breed samengestelde redactie met
Russische leger bleek zwakker dan gedacht. Ondertussen nam vernieuwende ideeën.
de economische druk van Duitsland toe. Hitler hanteerde de Een laatste opmerking mijnerzijds: het mislukken van de
volgende tactiek: hij liet Hongarije en Bulgarije eisen stellen, buitenlandse politiek en het verlies van grote gebieden
bood vervolgens bemiddeling aan. Als tegenprestatie moest was niet zijn schuld, maar kwam door de internationale
Roemenië dan aan de Duitse eisen voldoen. verwikkelingen. Het was vooral de schuld van het zwakke
optreden tegen Hitler van Engeland en Frankrijk.
Op 22 maart kwam er een einde aan de Russisch-Finse oorlog.
Rusland kreeg gedeeltelijk zijn zin. Rusland begon in de
volgende maanden met de psychologische oorlogvoering
tegen Roemenië. In de eerder genoemde bijlage van het non-
agressiepact was aan Rusland behalve een deel van Polen,
een deel van Finland en de Baltische staten ook Bessarabië
toegezegd. Molotov, de grimmige opvolger van Litwinov,
hield anti-Roemeense toespraken. De nood van de Russisch
sprekende minderheid in Bessarabië werd in de Russische
pers breed uitgemeten. Roemenië kon alleen maar afwachten
en een politiek van strikte neutraliteit voeren.
Op 10 mei 1940 werden Nederland, België en Frankrijk door
Duitsland aangevallen. De snelle nederlaag van Frankrijk
maakte overal diepe indruk, ook op Stalin, die nu haast kreeg.
Hij moest nu snel toeslaan, nu Hitler nog in West-Europa
12 Roemenië Magazine
