Page 21 - ROEMENIE MAGAZINE LENTE 2016
P. 21
Geschiedenis
INTERNATIONALE VRAAGSTUKKEN over de grote omslag die Roemenië in die kwarteeuw
heeft doorgemaakt.
Robert D. Kaplan (1952, New York), historicus, Hoewel Kaplan onvoldoende duidelijk maakt wat zijn
politicoloog, auteur van invloedrijke boeken en insteek is, gaat het boek voornamelijk over de globale
artikelen over internationale vraagstukken, werd positie van Roemenië door de jaren – of zelfs eeuwen
door het tijdschrift Foreign Policy tot tweemaal toe – heen, inbegrepen de relaties met de buurlanden,
uitgeroepen als behorende tot de belangrijkste 100 met name met Rusland/de Sovjet-Unie en Moldavië,
denkers ter wereld. Kaplan brak door als schrijver en maar ook het Ottomaanse Rijk, het Habsburgse Rijk/
journalist met zijn derde boek, Balkan Ghosts (in het de Oostenrijks-Hongaarse dubbelmonarchie en
Nederlands verschenen als De vloek van de Balkan), met bovenstatelijke instellingen als, sinds 2007, de
dat door verschillende uitgeverijen was afgewezen Europese Unie. Het is echter jammer dat dit belangrijke
voordat het in 1993 verscheen. Balkan Ghosts kreeg onderwerp, waarover de auteur veel interessants
veel media-aandacht toen president Bill Clinton te melden heeft, niet in één overzichtelijk verhaal
verscheen met het boek onder zijn arm en adviseurs in wordt gepresenteerd, maar dat er steeds naar wordt
het Witte Huis verklaarden dat het boek de president verwezen in het kader van een of ander bezoek aan
ervan had overtuigd dat de Verenigde Staten niet Roemenië zodat de lezer het in stukjes en beetjes
dienden in te grijpen in het conflict. krijgt voorgeschoteld.
Dat Kaplan niet principieel gekant is tegen Ame- Binnen dit thema van de internationale positie van
rikaans militair ingrijpen in het buitenland, blijkt Roemenië neemt de verhouding met de Russen –
uit het feit dat hij een belangrijke rol speelde bij de eerst het tsarenrijk, dan de Sovjet-Unie, nu Rusland
besluitvorming van de regering van George W. Bush – een vooraanstaande plaats in, zoals hij, verrassend
met betrekking tot de inval in Irak om de onbestaande genoeg, pas in het dankwoord achter in het boek
massavernietigingswapens van dictator Saddam duidelijk aangeeft. Ik heb de indruk dat Kaplan het
Hussein uit te schakelen. Kaplan nam deel aan een boek op verschillende momenten heeft geschreven
geheime vergadering die was belegd door notoire of te strak vasthoudt aan de aantekeningen die hij
havik Paul D. Wolfowitz, toen staatssecretaris van bij ieder bezoek aan Roemenië ongetwijfeld heeft
Defensie, en hij werkte mee aan het opstellen van gemaakt, want er komt helaas geen echt coherente
een regeringsdocument waarin voor ingrijpen in Irak analyse uit.
werd gepleit. Hoewel Kaplan later heeft toegegeven In het kader van de verhouding tussen Roemenië
dat dit een volkomen onjuist beleid was, ondergraaft en Rusland benadrukt Kaplan verscheidene malen
deze episode wel zijn positie als grote expert in het grote belang van het feit dat de Roemenen een
internationale vraagstukken, een positie die hij zich, Romaanse taal spreken. Ik ontken de individualiteit
ook in Europe’s shadow, graag aanmeet. van de Roemenen niet (het enige Romaanse volk dat
Ongetwijfeld heeft Kaplan veel behartigenswaardigs orthodox is, het enige voormalige Oostblokland dat
te zeggen over Roemenië nu en vroeger, en over de Romaans is), maar als de taal van doorslaggevende
– dikwijls precaire – positie van het land in Europa, invloed is, dan zou dat ook betekenen dat de
ingeklemd tussen drie grote rijken, maar tegelijkertijd verhouding tussen bijvoorbeeld Rusland en Polen
kan ik niet om de vele bezwaren heen die er tegen radicaal anders is dan die tussen Rusland en Roemenië,
dit boek zijn in te brengen. De auteur is erudiet, hij en dat zie ik echt niet. Zo stelt hij op p. 56: ‘[Roemenië]
heeft veel ervaring met Roemenië en veel over het lag vlak bij de Sovjet-Unie en voelde zich vanwege de
land gelezen, maar toch overtuigt hij niet. En dat zeg Romaanse taal en alles wat daarmee samenhangt […]
ik echt niet alleen omdat zijn politieke overtuigingen een buitenbeentje in Oost-Europa. En door dat gevoel
duidelijk de mijne niet zijn. van isolement kon hier de welhaast Noord-Koreaanse
variant van het communisme ingang vinden.’ Helaas
MOEIZAME VERSTANDHOUDING legt Kaplan deze gedachtesprong niet uit. Er waren wel
andere niet-Slavische landen in Oost-Europa (Albanië,
Kaplan kwam voor het eerst in Roemenië in 1981, Hongarije, de DDR), die zeer uiteenlopende commu-
toen hij net was afgezwaaid uit het Israëlische leger, nistische systemen kenden, van het oerstalinistische
en hij zou het land in de loop van de jaren nog vele Albanië tot het veel liberalere Hongarije. Hoe zit het
maken bezoeken. Het resultaat van al deze reizen, en daar dan mee? En was de DDR soms liberaal?
van het lezen van een halve bibliotheek aan boeken Op p. 163 komt Kaplan terug op dit vraagstuk met
over Roemenië en aanverwante onderwerpen, is zijn een andere stelling waarbij ik grote vraagtekens
Duister Europa. In de loop van de tijd heeft Kaplan zet: ‘Dat Rusland nu als een zuiver onderdrukkende
het land zien veranderen, vanaf de hopeloze jaren macht wordt gezien, heeft alles te maken met de
tachtig, via de problematische jaren negentig tot de gebeurtenissen in de twintigste eeuw.’ Daarmee gaat
hoopvolle en hoopgevende eerste decennia van de
eenentwintigste eeuw. En hij kan boeiend vertellen Roemenië Magazine 21
