Page 22 - ROEMENIE MAGAZINE LENTE 2016

Geschiedenis
hij voorbij aan het feit dat al in de
vroege negentiende Rusland zich
het oostelijk deel van historisch
Moldavië heeft toegeëigend, de
landstreek die nu de Republiek
Moldavië vormt. Opmerkelijk
genoeg geeft Kapland op de
volgende bladzijde zelf aan dat
sinds 1711 tot driemaal toe delen
van Roemenië door Rusland zijn
bezet. Dan dringt de conclusie zich
toch op dat de reden dat Roemenië
en de Roemenen een moeizame
verstandhouding hebben met
de Russen, om het voorzichtig te
zeggen, niet alleen stoelt op het feit perestrojka, te noemen?
dat zij een Romaans volk zijn en de
Russen Slaven, maar hoofdzakelijk
op het feit dat de Roemenen in
de loop van de geschiedenis te
stellen hebben gehad met een
buitengewoon agressieve en
imperialistische buur?
En dan werpt Kaplan de vraag op
hoe Roemenië zich in de jaren
van de koude oorlog had kunnen
teweerstellen tegen de Russen?
En met daaraan verbonden de
interventie-kwestie: had het
Westen moeten ingrijpen en de
democratische krachten in het
Oostblok concreet moeten steunen?
Dit is een punt waar Kaplan duidelijk
mee worstelt, vooral nadat hijzelf
had geblunderd met betrekking tot
het ingrijpen van de Amerikanen
(en de Britten en anderen) in Irak:
22 Roemenië Magazine
‘Na Irak begrijp ik echter beter dat
Ceaușescu waarschijnlijk niet eerder
had kunnen vallen dan hij deed.
Reagan kon het zijne doen om de
ontwikkelingen in Oost-Europa in
beweging te brengen, maar het is
zelden zinvol om een dictator van
buitenaf uit het zadel te stoten.’ (p.
58) Ik vind het moeilijk te zeggen
wat mij in deze context meer heeft
gestoord. Dat Kaplan Reagan een
‘fantastische president’ noemt of
dat hij het presteert om de val het
communisme te analyseren zonder
Michail Gorbatsjov, de vader van de
Tegen het einde van het boek, waar
hij zich buigt over het hedendaagse
Roemenië, is de auteur terecht
veel explicieter over de Russische
agressie en Poetins revanchisme.
Hij gebruikt alleen, naar mijn inzien
ten onrechte, niet de term Russisch
imperialisme.
Gelukkig heeft Kaplan ongelijk met
zijn bewering dat Iași vlak bij Rusland te houden, en dat hij daarom koos
ligt. Ik mag toch hopen dat Kaplan
zelf naar de landkaarten heeft
gekeken die voor in het boek zitten,
want de dichtstbijzijnde Russische
stad ligt op zo’n 900 km van Iași,
aangezien de Republiek Moldavië
en Oekraïne de twee landen nu
scheiden. Dat wil niet zeggen dat
Rusland geen bedreiging vormt
voor Roemenië, maar het verandert
de zaak wel een beetje.
ROEMEENSE POLITIEK
Ik vrees dat ik Kaplans analyse
van de Roemeense politiek ook
lang niet altijd overtuigend vind.
Misschien heeft het deels te maken
met het feit dat de auteur geen
Roemeens kent en zijn opvattin-
gen en inzichten dus uitsluitend
baseert op wat hij heeft gehoord
van politici, intellectuelen en
diplomaten. Het kan zeer verhel-
derend werken om ook de stem van
‘de straat’ te horen, de discussies op
de social media te volgen en af en toe
– niet te vaak – naar de Roemeense
televisie te kijken. Ik weet niet met
wie Kaplan heeft gesproken over
Ion Iliescu, president van Roemenië
tussen 1990 en 1996 en opnieuw
tussen 2000 en 2004 en nog altijd
de éminence grise van de sociaal-
democratische PSD. Van Iliescu
zelf hoort Kaplan in 1990 dat hij het
als zijn taak zag om het land bijeen
hij voor een voorzichtige koers bij
de ontwikkeling van Roemenië
na de val van het communisme.
Naar de overtuiging van Iliescu
had Roemenië geen behoefte
gehad aan een democraat maar
aan een overgangsfiguur. ‘Die over-
tuiging sluit aan bij de stelling van
Edmund Burke dat het verlichte
conservatisme in wezen neerkomt
op gecontroleerde vooruitgang.
Geleidelijke veranderingen zijn
dus beter voor de samenleving
dan abrupte omwentelingen, hoe
goedbedoeld ook.’ (p. 148) Je zou
bijna geloven dat Kaplan nooit
heeft gehoord van de geweld-
dadige mineriadă van juni 1990
(om de andere gewelddaden
door de mijnwerkers maar even
te veronachtzamen), waarbij de
mijnwerkers uit het dal van de Jiu,
op nadrukkelijke uitnodiging van
Iliescu, naar Boekarest kwamen
om protesterende opposanten in
elkaar te slaan. Dat mag toch echt
geen verlicht conservatisme of een
voorzichtige koers heten. Dat was
een regelrechte aanslag op de prille
Roemeense democratie, waarover
het laatste woord nog niet is